Του Ηλία Ευθυμιόπουλου*
Εγκατάλειψη του δάσους, υποβάθμιση των πρότυπων καλλιεργειών, κατάρρευση κτιρίων, ανεξέλεγκτες δραστηριότητες, πλήρης απουσία φύλαξης, συσσώρευση σκουπιδιών, κίνδυνοι πυρκαγιάς, αυτές είναι οι επτά πληγές που κατέγραψε η έκθεση της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF για το Κτήμα Συγγρού. Η λύση δεν είναι άλλη από την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου διαχειριστικού σχεδίου με τη συναίνεση και τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και ομάδων. Ποιος θα είχε αντίρρηση σε μια τόσο λογική και οικολογική πρόταση; Κανείς, αν δεν υπήρχε το παρελθόν. Κατά το οποίο, ο νυν δήμαρχος Αμαρουσίου- που έχει και το πάνω χέρι στην περιοχή και ο οποίος ζήτησε τη συνδρομή της WWF – είναι αυτός που κατά καιρούς έχει κατηγορηθεί ότι προώθησε σχέδια μετατροπής του δάσους σε κακόγουστο πάρκο αναψυχής, σχέδια που προκάλεσαν την οργή των περιοίκων. Είναι ο ίδιος που κατάφερε με παρεμβάσεις του στον τ. υπουργό Γεωργίας να αποπεφθεί από το Δ.Σ. του διαχειριστικού φορέα ο καθηγητής του ΕΜΠ κ. Πολύζος και ο εμπειρότατος δασολόγος Γ. Ντούρος, γιατί ήταν εμπόδιο στη «φιλοσοφία της αξιοποίησης» που εξυφαινόταν στο παρασκήνιο.
Να υποθέσουμε ότι κάτι άλλαξε στις διαθέσεις των δημοτικών παραγόντων ή ότι η καλή οργάνωση χρησιμοποιείται ως άλλοθι απέναντι στην κατακραυγή; Να υποθέσουμε δηλαδή ότι, επιτέλους το πολύπαθο χιλίων στρεμμάτων δάσος (άλσος κατά την πρόσφατη ετυμηγορίας του δασικού νόμου θα αποδοθεί ακέραιο και νοικοκυρεμένο στους κατοίκους του Λεκανοπεδίου ή ότι θα ακολουθήσει και αυτό την τύχη τόσων άλλων, σε μια πόλη που παραμένει τελευταία στην Ευρώπη σε ποιότητα περιβάλλοντος;
Να θυμηθούμε, για την ιστορία, ότι η πρώτη πράσινη επιφάνεια στον αστικό ιστό της Αθήνας είναι ο Βασιλικός Κήπος, κατά την περίοδο του Όθωνα. Το χώμα έρχεται με κάρα από τα Μεσόγεια, ένα υδραγωγείο φέρνει στον κήπο τα νερά του Ιλισού, τα φυτά έρχονται από την Ιταλία και την Αίγυπτο και αναμειγνύονται ελληνικά είδη, Βαυαροί κηποτέχνες σχεδιάζουν τις υποδομές και τη ρυμοτομία. Στα 1877 το Τμήμα Δασών του υπουργείου Οικονομικών επιχειρεί και επιτυγχάνει την πρώτη αναδάσωση στον Λόφο του Αρδηττού, γύρω από το Στάδιο, ενώ στο Ζάππειο λειτουργεί το πρώτο δασικό φυτώριο με νερό του Ιλισού. Αμέσως μετά ακολουθεί η αναδάσωση του Λυκαβηττού από τη βόρεια πλευρά, πάνω από τον Άγιο Νικόλαο, που παίρνει την επωνυμία «Πευκάκια» και τα έργα συνεχίζονται στον Λόγο του Φιλοπάππου, στην Ακρόπολη (να μην ξεχνάμε τον Πικιώνη) στο Αλσος Παγκρατίου, στο Δαφνί, στη Σχολή Ευελπίδων και σε άλλους λόφους.
Το πρόγραμμα αναδάσωσης των λόφων της Αθήνας δεν είναι εύκολο. Συναντά μύρια όσα ιδιοκτησιακά προβλήματα (ακόμα και ο Λόφος της Πνύκας) έχει αγοραστεί από τον Αυστριακό πρόξενο) και ένα ακόμα ανοργάνωτο κράτος. Το οποίο αργότερα, όταν οργανώνεται, όχι μόνο εγκαταλείπει τα άλση στην τύχη τους, αλλά τα εξομοιώνει με οικόπεδα και ανοίγει τις ορέξεις πολλών μικρών και μεγάλων συμφερόντων.
Οι αναδασώσεις συνεχίζονται στους δυτικούς πρόποδες του Υμηττού. Ολόκληρη η περιοχή, μεταξύ του Ιλισού και του μάλλον άδεντρου βουνού, κηρύσσεται αναδασωτέα και φυτεύεται για να δώσει αργότερα τη θέση της σ’ ένα δάσος από πολυκατοικίες. Στη βόρεια Αθήνα, η περιοχή μεταξύ Πύργου Βασιλίσσης και Άλσους της Φιλαδελφείας (3.000 στρέμματα) προορίζεται να αποτελέσει ένα τεράστιο αστικό πάρκο χωρίς όμως επιτυχία, αφού κατελήφθη από τα προσφυγικά. Το Άλσος της Φιλαδέλφειας είναι απομεινάρι αυτού του παρελθόντος.
Σήμερα, η Αθήνα έχει μόνο 2 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο. Η Ρώμη έχει 9, το Άμστερνταμ 27 και η Ουάσιγκτον 50. Παρά ταύτα, συνεχίζει προς την ίδια κατεύθυνση. Οι τελευταίοι κήποι πέφτουν θύματα της αντιπαροχής, η Τοπική Αυτοδιοίκηση σφυρίζει αδιάφορα, το υπουργείο Γεωργίας προφασίζεται την… έλλειψη πόρων και η νέα Κυβέρνηση αλλάζει τα σχέδια για το Πεδίον του Άρεως (σε δουλειά να βρισκόμαστε). Αυτό δηλαδή που κληροδότησε μια ξενόφερτη μοναρχία, η αριστοκρατία των ευεργετών και το νεοσύστατο κράτος κατάφερε η ώριμη δημοκρατία μας να το ξεφτιλίσει. Αποδίδοντας τη φύση στον λαό. Λεηλατημένη όμως και βορά της ιδιοκτησίας και των «αξιοποιήσεων». Γιατί να εμπιστευθούμε, λοιπόν, το δήμαρχο του Αμαρουσίου;
* Ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι πρώην υφυπουργός.
(Από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 02/04/2004)