Του Κ. Κόλμερ
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τo δημόσιον έλλειμμα της Ελλάδος υπερβαίνει εφέτος το όριο 3% του ακ. εθν. προϊόντος (ΑΕΠ) που θέτει το σύμφωνο Σταθερότητος και Αναπτύξεως του Μάαστριχ.
Δεν είναι, βεβαίως, η μοναδική περίπτωση υπερμέτρου ελλείμματος, ούτε η πρώτη φορά που η Ελλάς παραβιάζει το σύμφωνο Σταθερότητος. Κι άλλες χώρες της Ευρωζώνης το υπερβαίνουν, όπως η Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Πορτογαλία, ενώ όλες μέχρι τούδε οι «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις της Ελλάδος το απέκρυπταν, με την ανοχή της Κοινότητος.
Μετά την επελθούσα πολιτική μεταβολή της 7ης Μαρτίου, επιβάλλεται να νοικοκυρευθούν γενικώτερα τα δημόσια οικονομικά της χώρας μας. Οι μεγάλες και σοβαρές χώρες της Ευρωζώνης δεν κινδυνεύουν να πληρώσουν υψηλότερα επιτόκια λόγω παραβιάσεως του 3%, δεδομένου ότι έχουν δημόσιο χρέος σχετικώς μικρό, ενώ μικρές και αδύναμες οικονομικώς διατρέχουν τον κίνδυνο υποβαθμίσεως της πιστοληπτικής των ικανότητος και συνεπώς να καταβάλουν ένα «καπέλο» (spread) πάνω από το επιτόκιο του ευρώ, καθ’ όσον έχουν συσσωρεύσει χρέη που καθίστανται αδιατήρητα με την επιβράδυνση της αναπτύξεως των.
Η Ελλάς, με επίσημο δημόσιο χρέος 118 δις. ευρώ, συμφώνως προς τον κρατικό προϋπολογισμό 2004 και με εθνικό εισόδημα 164 δις. ευρώ περίπου εφέτος, έχει ήδη το μεγαλύτερο ποσοστό χρέους (μετά το Βέλγιο) μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίον αντιστοιχεί σε 15.000 ευρώ ανά κεφαλήν ή στο 112% του ΑΕΕ (Ακαθ. Εθν. Εισοδήματος). Το επίσημο δημόσιο έλλειμμα πλησιάζει τα 7 δις. ευρώ ή το 4,3% του ΑΕΕ δηλ. υπερβαίνει το όριο, όπου όχι μόνον θα επιβληθούν κυρώσεις (προειδοποίηση της Ευρ. Επιτροπής και εν συνεχεία πρόστιμο 0,5% του ΑΕΠ) αλλά το κράτος θα κληθή να πληρώσει αυξημένα επιτόκια, μόλις παρουσιάσει ανάσχεση της αναπτύξεως. Ηδη, οι τιμές των ελληνικών ομολόγων παρουσιάζουν υποχώρηση - δηλωτική της ανησυχίας των επενδυτών - ενώ η κυβέρνηση αναγκάζεται να εκδίδει ομόλογα με ρήτρα πληθωρισμού.
Το πρόβλημα εν τούτοις, δεν είναι μόνον η τυπική παράβαση του συμφώνου Σταθερότητος αλλά τα πραγματικά μεγέθη των δημοσίων ελλειμμάτων και χρεών, τα οποία θ’ αποκαλύψει ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής στην προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στην Βουλή. Ο Απολογισμός αυτός ελπίζομε ν’ αποκαλύψη την δημοσιονομική κραιπάλη της Σημιτικής 7ετίας. Εν τω μεταξύ μία περιήγηση στους λαβυρίνθους του τρέχοντος προϋπολογισμού είναι άκρως αποκαλυπτική...
Οι εικασίες με τις οποίες είχε συνταχθή ο προϋπολογισμός 2004 το περασμένο φθινόπωρο θεωρούνται σήμερον ξεπερασμένες, όταν το πετρέλαιο έχει ανέλθει στα 33 δολάρια το βαρέλι και η διεθνής ανάκαμψη βραδυπορεί.
Ο προϋπολογισμός προβλέπει άνοδο του ΑΕΠ κατά 7,6% εις τρεχούσας τιμάς-πράγμα λίαν αμφίβολο εάν κρίνωμε από την επιβράδυνση της οικονομίας το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους. Συνεπώς τα δημόσια έσοδα, ύψους 41,4 δις. ευρώ δεν θα εισπραχθούν και το προϋπολογισθέν έλλειμμα 6,3 δις. ευρώ μάλλον θα διευρυνθή περαιτέρω, καθ’ όσον οι δαπάνες έχουν υποεκτιμηθή και οι πιστώσεις των δημ. επενδύσεων αυξάνονται με ρυθμό 23% - έξη φορές ταχύτερο του επισήμου πληθωρισμού. Έτερον εκάτερον το ζήτημα της ταχείας ανόδου του κόστους ζωής «στην Ελλάδα του ευρώ» - όρα τιμές του ψωμιού!...
Οταν εξετάζεται το πραγματικό ύψος του δημοσίου ελλείμματος δεν αρκούν οι ορισμοί της Γιούροστατ. Πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι ιδιομορφίες του δημοσιονομικού καθεστώτος κάθε χώρας. Στην Ελλάδα λχ. η χορήγηση των κρατικών εγγυήσεων καλύπτει συνήθως ελλείμματα δημ. οργανισμών ως των Ολυμπιακών Αερογραμμών, Αγώνων, Μουσικών Μεγάρων κλπ. Δεδομένου οτι ουδείς δανείζεται εάν δεν έχει έλλειψη ρευστών, η πληρεστέρα προσέγγιση του πραγματικού ελλείμματος είναι οι δανειακές ανάγκες του δημοσίου, που πέρυσι ανήλθαν στο δυσθεώρητο ύψος των 40 δις. ευρώ. Εφέτος, υπολογίζονται στα 44 δις. ευρώ και αντιπροσωπεύουν μέγα μέρος των ελλειμμάτων που αποκρύπτονται στον προϋπολογισμό 2004.
Στο δημόσιον έλλειμμα 2004 πρέπει να συνυπολογισθούν και τα κάτωθι κονδύλια, εις δις. ευρώ:
Αυτόνομη αύξηση του δημοσίου χρέους 7,8
Χρεολύσια δημ. Χρέους 19,8
΄Εντοκα γραμμάτια 2003 2,1
Τόκοι χρέους ενόπλων δυνάμεων 0,3
Δανειακές ανάγκες Οργ. Κοιν. Προνοίας 0,7
Δάνεια δημ. Επιχειρήσεων 1,2
Προκαταβολές πολεμικών εξοπλισμών 0,2
Σύνολον 32,1
Πηγή:Εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού 2003.
Το συνολικό έλλειμμα του δημοσίου επί ταμειακής βάσεως ανέρχεται εφέτος στα 38,4 δις. ευρώ ή στο 23% του ΑΕΠ! Μάλιστα εις αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται τα μη αναφερόμενα ελλείμματα της Τοπικής και Νομαρχιακής ...κακοδιοικήσεως, των «ειδικών λογαριασμών» εκτός προϋπολογισμού, των αυτοτελών δημοσίων υπηρεσιών, των ΝΠΔΔ και των ΔΕΚΟ εκτός χρηματιστηρίου.
Το πραγματικό έλλειμμα διαμορφώνεται επίσης από δύο μεταβλητές:το πραγματικό ύψος του δημοσίου χρέους και τα ισχύοντα επιτόκια. Στο δηλωθέν εφέτος δημόσιον χρέος ύψους 183 δις. ευρώ πρέπει να προστεθούν και τα εξής χρέη, σε δις. ευρώ:
1.Ενόπλων δυνάμεων 7,1
2.Αναδεχθέντα χρέη τρίτων (*) 17,0
3.Προμέτοχα 1,5
4.Κρατικές εγγυήσεις 10,5
Σύνολον 36,1
Πηγή .Εισηγ. Εκθ .Προϋπολογισμού 2004.
(*) Στα τέλη του 2003 εξεδόθησαν κρατικά ομόλογα 3,9 δις. ευρώ για χρέη του κράτους προς το ΙΚΑ .
Το συνολικό χρέος της γενικής κυβερνήσεως ανέρχεται σε 219 δις. ευρώ περίπου ή στο 133% του ΑΕΠ. Η αφαίρεση του λεγομένου «ενδοκυβερνητικού χρέους» συνιστά αυταπάτη. Δεν προέρχεται από διαθέσιμα των ασφαλιστικών ταμείων αλλ’ από εκχώρηση κρατικών ομολόγων προς κάλυψη απαιτήσεων εκ κυβερνητικών αποφάσεων με τις οποίες φαλκιδεύθησαν τ’ ασφάλιστρα υπέρ διαφόρων ομάδων πιέσεως. Ότι το δημ. χρέος είναι πολύ μεγαλύτερο φαίνεται και από το γεγονός ότι η Ελλάς καταβάλλει το 6% του ΑΕΠ για τόκους (κάπου 10 δις. ευρώ) περισσότερο απ’ όλες τις χώρες της Ευρωζώνης.
Ενδεχομένη άνοδος των επιτοκίων διεθνώς θα καταστήσει αναπόφευκτη την αδυναμία εξυπηρετήσεως του ΔΧ , εάν συντόμως δε γίνει κεφαλαιοποίηση και αναδιάταξη του. Η σύνθεση του ΔΧ που κατά 80% είναι υπό την μορφή ομολόγων , εκθέτει την χώρα στον κίνδυνο μαζικής ρευστοποιήσεως των εις περίπτωσιν υποβαθμίσεως απο τυχόντα διεθνή οίκον και εις πολιτικούς εκβιασμούς (Κυπριακό). Επιβάλλεται όθεν ο περιορισμός του ΔΧ και η μετατόπιση του σε συντεχνιακά Τραπεζικά δάνεια παρά εις ομόλογα που κατέχουν χιλιάδες ξένοι ομολογιούχοι.
Τα ελλείμματα και τα χρέη οιουδήποτε ζώντος οργανισμού είναι αντανάκλαση της ποιότητος της «ζωής» του. Επί της χαμηλής ποιότητος των δημοσίων υπηρεσιών ουδείς αμφιβάλλει στην χώρα μας αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι ο κρατικός προϋπολογισμός πρέπει να γίνεται το ...οχυρό των , ως μέχρι τούδε. Επ’ αυτού όμως χρειάζεται να επανέλθωμε...
(Aπό την ΕΣΤΙΑ 21/04/2004)