Του Ηλία Ευθυμιόπουλου
Σύμφωνα με μία πρόσφατη δημοσκόπηση, το περιβάλλον ως πρόβλημα απασχολεί έναν πολύ μικρό αριθμό Ελλήνων πολιτών. Ως εκ τούτου, πιάνει πάτο και στις αξιολογήσεις των κομμάτων. Ιδίως εκείνων που απευθύνονται στις πλειοψηφίες. Αυτό έγινε, για παράδειγμα, φανερό και στις συνθέσεις των ευρω-ψηφοδελτίων. Για την οικολογική μας αφύπνιση δεν φθάνει, προφανώς, ούτε η σχετική ευαισθησία ορισμένων MME - κυρίως εφημερίδων - ούτε η αλληλεπίδραση και ο συγχρωτισμός με τους εταίρους μας της E.E. Χρειάζονται νεκροί, καταστροφές, μολυσμένα κοτόπουλα και νέα Τσερνόμπιλ. Ή ακόμα μια πετρελαϊκή κρίση διαρκείας που θα φέρει τις κοινωνίες μας αντιμέτωπες με μια πραγματικότητα της οποίας τα χαρακτηριστικά είναι γνωστά από το παρελθόν, αλλά φροντίζουμε κάθε τόσο να ξεχνάμε.
Να πάρουμε το παράδειγμα της ενέργειας. Τα συμβατικά καύσιμα παράγουν νέφος, ευθύνονται για τις κλιματικές αλλαγές, προκαλούν αιματηρούς πολέμους. Και όμως, παρά τις ανέξοδες ιδεολογικές κορώνες, στην Ελλάδα είμαστε από τους τελευταίους στους τομείς των νέων τεχνολογιών (φωτοβολταϊκά, κυψέλες καυσίμου, βιοκαύσιμα, υδρογόνο), τελευταίοι στην εξοικονόμηση, τελευταίοι σε εφαρμογές μεγάλης κλίμακας - για παράδειγμα στον τομέα της κατοικίας. Αν εξαιρέσουμε το ενδιαφέρον μικρού αριθμού κατασκευαστικών εταιρειών, τόσο το κράτος όσο και οι συνδεδεμένοι με αυτό οργανισμοί περί άλλα τυρβάζει. Έτσι, απεμπολήθηκε η ευκαιρία των «πράσινων» Ολυμπιακών (το μόνο πράσινο που απέμεινε είναι οι τεχνητοί χλοοτάπητες του τραμ), ενώ κινδυνεύουν να χαθούν και ευκαιρίες της ΕΧΡΟ 2008 στη Θεσσαλονίκη ή του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό. Όπως χάθηκαν και οι περισσότερες από τις ευκαιρίες που προσέφερε το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, λόγω μιας συνδυασμένης αδιαφορίας του άξονα Αθήνας - Βρυξελλών.
Ανύπαρκτη επίσης η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν όχι μόνο να αλλάξουν τον ενεργειακό-περιβαλλοντικό μας χάρτη, αλλά και να αποδώσουν ένα ουσιαστικό περιεχόμενο στην άσκηση της εξουσίας σε περιφερειακό επίπεδο. Πνιγμένοι στα χρέη και στην καθημερινότητα, οι τοπικοί μας άρχοντες αναπαράγουν τη μετριότητα και εξαγοράζουν ψήφους για τις επόμενες εκλογές. Πού πήγαν άραγε οι υποσχέσεις «για ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης» και τα οράματα κάποιων πρωτοπόρων της δεκαετίας του '80; Τι παρήγαγε το παράδειγμα του Μπένου ή η αποκοτιά του Σηφουνάκη, που δεν λογάριασε το πολιτικό κόστος μπροστά στον κίνδυνο της απώλειας της φυσιογνωμίας των νησιωτικών περιοχών;
Ακούστε τι κάνουν αλλού: Μια πρότυπη κοινότητα 30.000 κατοίκων που θα βασίζεται σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και θα περιορίζει δραστικά τα απορρίμματα και τους αέριους ρύπους δημιουργείται κοντά στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, υπό την αιγίδα της WWF και της βρετανικής οργάνωσης BioRegional. Όπως ανέφερε το αγγλικό BBC, η οικολογική κοινότητα Μάτα ντε Σεσίμπρα θα αναπτυχθεί σε έκταση 21,4 τετραγωνικών χιλιομέτρων, από τα οποία τα 19,4 τετρ. χλμ. θα αποτελούν μέρος ενός φυσικού πάρκου. Το πρόγραμμα αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί σε δέκα χρόνια με κόστος ένα δισ. ευρώ. Παρόμοια προγράμματα «αειφόρου» οικιστικής ανάπτυξης, με κατοικίες για περίπου 5.000 άτομα, αναμένεται να εφαρμοστούν στις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Νότιο Αφρική, την Αυστραλία, αλλά και ανατολικά του Λονδίνου.
Τα σπίτια, τα σχολεία, τα εργοστάσια και οι χώροι αναψυχής της Μάτα ντε Σεσίμπρα θα κατασκευαστούν από ανακυκλωμένα ή ανακυκλώσιμα υλικά, όπου αυτό είναι δυνατόν. Το 50% των τροφίμων της κοινότητας θα παράγονται σε μια ακτίνα 50 χιλιομέτρων από το κέντρο της, ώστε να μειωθούν τα έξοδα μεταφοράς και για να υποστηριχθούν οι ντόπιοι αγρότες και αλιείς. Οι ενεργειακές απαιτήσεις της πρότυπης πόλης θα καλύπτονται εξ ολοκλήρου από ανανεώσιμες πηγές, με στόχο η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα - του αερίου που εντείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου - να είναι ελάχιστη έως μηδενική. Επίσης, το 90% των οργανικών απορριμμάτων της κοινότητας θα μετατρέπεται σε λίπασμα, ενώ ο όγκος των σκουπιδιών που καταλήγουν σε χωματερές θα είναι κατά 75% μικρότερος από τον μέσο όρο στην Πορτογαλία. Μειωμένη θα είναι και η κατανάλωση του νερού, με τη βοήθεια εγκαταστάσεων συλλογής βρόχινου νερού και επεξεργασίας λυμάτων.
H Μάτα ντε Σεσίμπρα θα προσφέρει επίσης ευκαιρίες εναλλακτικού τουρισμού. Έτσι, το φιλόδοξο πρόγραμμα θα επιτρέψει να δοκιμαστούν τεχνολογίες, χωροταξικές προσεγγίσεις και τακτικές διαχείρισης που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν αργότερα σε μεγαλύτερη κλίμακα για να συμβάλουν στην αειφόρο και καθαρή ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινοτήτων.
Έτσι γιορτάζουν αλλού την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.
* Ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι πρώην υφυπουργός.