Του Κ. Ν. Σταμπολή
Παρά το γεγονός ότι η ΔΕΗ και ο Διαχειριστής του Συστήματος Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας, ο ΔΕΣΜΗΕ, έχουν λάβει μάθε μέριμνα ώστε να υπάρξει επάρκεια ηλεκτρικής ισχύος κατά την κρίσιμη περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, το ερχόμενο Αύγουστο, ωστόσο υπάρχει ένας κρίσιμος παράγων ο οποίος εξακολουθεί να δημιουργεί ανησυχία και προβληματισμούς. Ο παράγων αυτός ονομάζεται «άεργος ισχύς» και έχει να κάνει με την απαιτούμενη μη παραγωγική ισχύ, με άλλα λόγια την φόρτιση του δικτύου, που πρέπει να έχει ένα ηλεκτρικό σύστημα για να μπορεί να λειτουργεί ανά πάσα στιγμή και να μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια όπου χρειασθεί στην κατανάλωση. Δηλαδή δεν αρκεί μόνο να υπάρχει διαθέσιμη ισχύς η οποία μεταφέρεται προς την κατανάλωση, όπου αυτή δημιουργείται, αλλά απαιτείται το όλο σύστημα να είναι φορτισμένο στην σωστή τάση ώστε να μπορεί να μεταφερθεί η ισχύς, (που παράγεται από τους σταθμούς), προς τις εστίες κατανάλωσης. Ένα χονδροειδές παράδειγμα για να γίνει αντιληπτή η ιδέα της αέργου ισχύoς είναι αυτό ενός δικτύου νερού όπου η ενεργός ισχύς είναι η παροχή και η άεργος, η πίεση του δικτύου. Σε ένα σύνολο 10.679 MW ηλεκτρικής ισχύος που είναι σήμερα εγκατεστημένη στο διασυνδεδεμένο δίκτυο της χώρας μας από την ΔΕΗ, η αέργος ισχύς εκτιμάται στα 6620 MVAR με την άεργο ισχύ να παράγεται συνήθως από τους ίδιους τους σταθμούς, που παράγουν το ηλεκτρικό ρεύμα για την κατανάλωση. Ετσι, λ.χ. ένας σταθμός εγκατεστημένης ισχύς 300 MW παράγει 300MW ενεργού ισχύος και 186 MVAR αέργου ισχύος με συνημίτονο φ=0.85. (MVAR είναι η μονάδα μέτρησης της αέργου ισχύος δηλ. Mega Volta Ampere Reactive). Ένα πολύ σοβαρό χαρακτηριστικό της αέργου ισχύος είναι ότι δεν μεταφέρεται εύκολα. Έτσι εάν μία περιοχή χρειασθεί αίφνης άεργο ισχύ, μία ανάγκη που μπορεί να προκύψει μετά από μία απώλεια μίας ή δύο παραγωγικών μονάδων ή από την ταυτόχρονη χρήση των νεοεγκατεστημένων κλιματιστικών και άλλων φορτίων εξαιτίας μεγάλου καύσωνα, τότε θα χρειασθεί να υπάρχει διαθέσιμος πολλαπλασίου μεγέθους άεργος ισχύς σ’ ένα άλλο γεωγραφικό διαμέρισμα, ώστε αυτή μεταφερόμενη στην περιοχή ανάγκης, μετά από τις απώλειες δικτύου, να φθάσει περίπου σε κλάσμα της αρχικής της ισχύος. Για παράδειγμα απώλεια 350 MVAR στην περιοχή του Λεκανοπεδίου της Αττικής θα χρειασθεί πρόβλεψη δυνατότητας παραγωγής και μεταφοράς για 8-πλάσια άεργο ισχύ από το Βόρειο Σύστημα. Τα τελευταία χρόνια όπως είναι γνωστό σε όλους που διαμένουν στο λεκανοπέδιο η πρωτεύουσα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην ηλεκτροδότηση της με καθημερινές πτώσεις στην τάση του ρεύματος –κάτι που επηρεάζει και πολλές φορές καταστρέφει ευαίσθητα μηχανήματα όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ιατρικά μηχανήματα κ.λπ.- ακόμα και διακοπές από λίγα λεπτά μέχρι και αρκετές ώρες. Αυτή η ανωμαλία προκύπτει από την υπερφόρτωση του συστήματος το οποίο ως γνωστό κάθε χρόνο καλείται ν’ αντιμετωπίσει ένα ολοένα αυξανόμενο φορτίο από σχεδόν ίδια εγκατεστημένη ισχύ, δηλαδή από τους ίδιους σταθμούς παραγωγής αφού δεν έχει υπάρξει μία σημαντική αύξηση εγκαταστημένης ισχύος τα τελευταία χρόνια (Βλέπε πίνακα). Μάλιστα όλες οι νέες μονάδες της ΔΕΗ με εξαίρεση αυτή του Λαυρίου, που έχουν προστεθεί στο σύστημα, λειτουργούν στην Βόρεια Ελλάδα με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρές απώλειες στην μεταφορά ρεύματος προς το κέντρο βάρους του συστήματος, από πλευράς κατανάλωσης, που είναι το λεκανοπέδιο των Αθηνών. Δηλαδή όλα αυτά τα χρόνια δεν υπήρξε πρόνοια από πλευράς εμπλεκόμενων φορέων (ΥΠΑΝ, ΔΕΗ, και ΡΑΕ) για την εγκατάσταση μίας ή δύο μεγάλων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στην Αττική ή σε πλησίον περιοχές λ.χ. Βοιωτία, Κόρινθος. Σύμφωνα με έγκυρους τεχνικούς κύκλους μία σοβαρή αιτία του προβλήματος αυξημένης ηλεκτρικής ζήτησης στην ευρύτερη περιοχή Αθηνών αποτελεί ο ανεξέλεγκτος αριθμός νέων κλιματιστικών μονάδων που εγκαθίσταται για οικιακή και εμπορική χρήση. Στοιχεία της ΕΣΥ ομιλούν για 170,000 νέες κλιματιστικές μονάδες συνολικά, ισχύος 1,3-1.5 KW, σε όλη την χώρα από τις οποίες το 60% ευρίσκεται στην Αττική. Επιπλέον καταγράφονται πωλήσεις 8,000 μεσαίου μεγέθους κλιματιστικών, ισχύος 15-20 KW ανά μονάδα, που προορίζονται για εμπορικές εφαρμογές με το 50% να κατευθύνεται και αυτό στην Αττική. Πρέπει ακόμα να λάβουμε υπ’ όψη μας έναν αριθμό μεγάλων νέων κλιματιστικών μονάδων που λειτουργούν σε ξενοδοχεία, νοσοκομεία και κτίρια γραφείων. Εκτιμήσεις τεχνικών ομιλούν για 450 MW περίπου νέας ισχύος από κλιματιστικά μόνο που καλείται κάθε χρόνο να εξυπηρετήσει το σύστημα της ΔΕΗ. Από αυτό το νούμερο τα 300 MW περίπου αφορούν το Λεκανοπέδιο και τις πέριξ περιοχές. Πηγές της ΔΕΗ παρατηρούν ότι αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως και αντίστοιχη αύξηση στην αιχμή ζήτησης. Το φετινό καλοκαίρι είναι όμως λίγο διαφορετικό από τα προηγούμενα από πλευράς νέων αναγκών ηλεκτρικής ισχύος και αυτό γιατί λόγω Ολυμπιακών Αγώνων έχουν σχεδόν διπλασιαστεί οι ανάγκες ηλεκτροδότησης. Η νέα ζήτηση πρόκειται να προέλθει από μία σειρά νέων καταναλωτών όπως οι ολυμπιακές εγκαταστάσεις (230 MW), τα ηλεκτροκίνητα μέσα μεταφοράς όπως τραμ, προαστιακός, ηλεκτρικά τρένα ΟΣΕ, επεκτάσεις μετρό (150 MW), ναυλοχούμενα καράβια στον Πειραιά για ανάγκες φιλοξενίας αγώνων (100 MW) και κλιματιστικά (350 MW). Ετσι δημιουργούνται συνολικά νέες ανάγκες ηλεκτροδότησης της τάξεως των 800 MW. Για ν’ αντιμετωπίσουν τις επιπλέον αυτές ανάγκες ΔΕΗ και ΔΕΣΜΗΕ έχουν μεριμνήσει για την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος και την μεγιστοποίηση της παρεχόμενης ισχύος από υφιστάμενες μονάδες. Ο ΔΕΣΜΗΕ πρόκειται σύντομα να λειτουργήσει την νέα μικρή μονάδα των 180 MW στην Βοιωτία, κατάλληλη για κάλυψη αιχμών όπως επίσης η ΔΕΗ στο Λαύριο (120 MW), ο Αθήνα 2004 εγκαθιστά ήδη τέσσερις ντηζελογεννήτριες συνολικής ισχύος 110 MW σε επιλεγμένες Ολυμπιακές τοποθεσίες και η ΔΕΗ μέσω εκλογίκευσης της λειτουργίας των μονάδων της θα παράγει το υπόλοιπο. Παρ’ όλα αυτά η ανησυχία των τεχνικών παραμένει η επαρκής κάλυψη αέργου ισχύος. Αναφέρουν χαρακτηριστικά τις περιπτώσεις black-out σε ΗΠΑ και Καναδά το περασμένο Αύγουστο και της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο 2003 όπου ως βασική αιτία αναγνωρίζεται πλέον ή μη έγκαιρη πρόβλεψη κάλυψης μεταφοράς αέργου ισχύος. Σ’ ένα από τα σενάρια που εξετάζονται τώρα παρατηρείται μέγιστο ζήτησης στην περιοχή Λεκανοπεδίου χωρίς μέγιστο στην υπόλοιπη Ελλάδα. Λόγω υπερβολικής ζήτησης, συνέπεια ιδιαζόντων κλιματολογικών συνθηκών (π.χ. παρατεταμένης υψηλής θερμοκρασίας για 2-3 ημέρες) τίθενται εκτός συστήματος δύο μονάδες στην περιοχή Λεκανοπεδίου (π.χ. οι δύο μονάδες του Αγ. Γεωργίου η μία του Μεγάλου Λαυρίου, δηλ. 550 MW ενεργού και 340 MVAR αέργου ισχύος). Εάν όμως λείψουν αίφνης 340 MVAR στην περιοχή λεκανοπεδίου τότε για να καλυφθεί το έλλειμμα θα πρέπει να είναι διαθέσιμα 2.500 MVAR στο βόρειο σύστημα ώστε ν’ αντισταθμιστεί αυτή η έλλειψη. Πρακτικά τέτοια άεργος ισχύς δεν υπάρχει διαθέσιμη στο βόρειο σύστημα ή άλλου, αλλά και εάν υπήρχε δεν θα μπορούσε να μεταφερθεί εύκολα και χωρίς προηγούμενο εκτενή προγραμματισμό. Εδώ έγκειται το σοβαρό δυνητικό πρόβλημα από την έλλειψη αέργου ισχύος. Ένα άλλο πιο εφιαλτικό σενάριο που εξετάζεται είναι η κατάσταση που θα προκύψει εάν παρατηρηθεί μέγιστο ζήτησης στην περιοχή Λεκανοπεδίου και μέγιστο ζήτησης στην υπόλοιπη Ελλάδα (π.χ.γενικός καύσωνας και η παρουσία 1.0-1.5 εκατομμυρίων επί πλέον ανθρώπων στο Λεκανοπέδιο λόγω των Αγώνων). Εδώ, πάλι προβλέπεται απώλεια δύο μεγάλων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στο Λεκανοπέδιο και αδυναμία κάλυψης της ενεργού ισχύος από άλλες μονάδες λόγω έλλειψης εφεδρείας (όπως έχει ήδη αναφέρει η «Κ» σε εκτενές ρεπορτάζ της Χ. Λιάγγου, 27/06/04, η εφεδρεία του συστήματος θα κυμανθεί στα 15.4%, που κρίνεται μάλλον χαμηλή). Μία πιθανή λύση είναι η απόρριψη φορτίων 550 MW στην περιφέρεια και ικανοποίηση της ζήτησης στο Λεκανοπέδιο, αλλά και εδώ υπάρχει αδυναμία κάλυψης της απώλειας 340 MVAR αέργου ισχύος, η οποία όπως αναφέρεται ανωτέρω αδυνατεί να μεταφερθεί από την περιφέρεια. Η μοναδική λύση ανάγκης σε αυτό το σενάριο που απομένει στον ΔΕΣΜΗΕ είναι ο προγραμματισμός με την Διανομή για ποια φορτία 550 MW ενεργού και 340 MVAR αέργου ισχύος θα απορρίψει μέσα στο Λεκανοπέδιο, σε περίοδο Ολυμπιακών Αγώνων, με ότι αυτό συνεπάγεται. Εάν αποτύχει αυτή η λύση ανάγκης τότε θα οδηγηθούμε σε απορύθμιση του δικτύου και πιθανό γενικευμένο Black Out πολλών ωρών. Η έλλειψη ικανής διαθέσιμης αέργου ισχύος οφείλεται στις χρόνιες δυσλειτουργίες του όλου διασυνδεδεμένου συστήματος και στην έλλειψη επαρκούς εγκατεστημένης ισχύος στο Λεκανοπέδιο η εγγύς αυτού, παρατηρούν παλαιά στελέχη της ΔΕΗ με καλή γνώση του θέματος. Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική η συνολική εγκατεστημένη ισχύς γύρω από την Αθήνα έπρεπε να είναι της τάξης των 3.000-4.000 MW και όχι τα 1,800 MW που δια της βίας υπάρχουν σήμερα. (Συνολική ισχύς Λαυρίου 1.200 MW και Αγ. Γεωργίου 360 και 300 MW στο Αλιβέρι) Τότε δεν θα αντιμετωπίζετο ουδέν πρόβλημα ενεργού ή αέργου ισχύος. Η ΔΕΗ η οποία είναι ενήμερη για τις ανάγκες εξασφάλισης επαρκούς αέργου ισχύος έχει ήδη εγκαταστήσει σειρά πυκνωτών στο Λεκανοπέδιο για σταθεροποίηση της τάσεως και παραγωγή αέργου ισχύος της τάξης των 150 MVAR. Βέβαια αυτή η διάταξη μπορεί να καλύψει μέρος μόνο των ενδεχόμενων αναγκών που θα δημιουργηθούν. Μία λύση που εξετάζεται με προσοχή είναι αυτή της μεταφοράς –οπότε και εάν χρειασθεί- 800-900 MVAR αέργου ισχύος από τα υδροηλεκτρικά της Δυτικής Ελλάδος με παράλληλη ρύθμιση δύο γραμμών μεταφοράς προς την περιοχή Λεκανοπέδίου. Σε μία τέτοια περίπτωση, και όπως έχει επισημάνει η «Κ» θα υπάρξουν αναπόφευκτα εκτενείς διακοπές στην ηλεκτροδότηση στον γεωργικό τομέα και σε μεγάλες περιοχές της χώρας. (π.χ. Βόρειος Πελοπόννησος, Αιτωλοακαρνανία, Ήπειρος). Προς το παρόν τα ανωτέρω είναι υποθέσεις που όμως μπορεί να γίνουν μία άσχημη πραγματικότητα εάν κατά την διάρκεια των Αγώνων παρατηρηθούν παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες. Κάτι που όλοι απευχόμεθα αλλά που δεν μπορεί ν’ αποκλεισθεί. Νέες Μονάδες ΔΕΗ-ΔΕΣΜΗΕ 2000-2004 2000 Λαύριο 560 ΜW (Φ. Αέριο) 2001 - - 2002 Κομοτηνή 495 MW (Φ. Αέριο) 2003 Φλώρινα 330 MW (Λιγνίτης) 2004 Βοιωτία (ΔΕΣΜΗΕ) 150 MW Λαύριο (ΔΕΗ) 120 MW

Διαβάστε ακόμα