Στη συνέντευξή του στο «Σπίγκελ», ο
δισεκατομμυριούχος επενδυτής Τζορτζ Σόρος (GeorgeSoros, GS)
επικρίνει την έλλειψη ηγετικότητας της
Γερμανίας στην ευρωζώνη,
εκτιμώντας πως είναι η Γερμανία που οφείλει να υποδείξει στην Ευρώπη τη
λύση στην τρέχουσα κρίση. Εκτιμά επίσης πως η έκδοση ευρωομολόγων είναι
η διέξοδος στο αδιέξοδο της ευρωζώνης.
Σπίγκελ (S): Κ.
Σόρος, βλέπουμε σήμερα
να εξελίσσονται παράλληλα μια παγκόσμια τραπεζική κρίση, μια κρίση
ισοτιμιών και μια κρίση δημοσίου χρέους. Μήπως τελικά όλα αυτά είναι
πολύ μεγάλα για να μπορούμε να τα διαχειριστούμε; Πώς είναι δυνατό οι
πολιτικοί εκατέρωθεν του Ατλαντικού να μπορέσουν να διαχειριστούν τόσες
κρίσεις μαζί;
GS
: Οι πολιτικοί δεν προσπάθησαν να επιλύσουν καμία κρίση·
ως τώρα, το μόνο που κάνουν είναι να προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο.
Αλλά υπάρχουν φορές που ο χρόνος λειτουργεί εναντίον σου, ιδίως αν
αρνείσαι να αντιμετωπίσεις τα πραγματικά ουσιώδη ζητήματα και να
εξηγήσεις στο κοινό περί τίνος πρόκειται.Το ζήτημα δεν
είναι πια αν η Ευρώπη χρειάζεται πραγματικά ένα κοινό νόμισμα. Το ευρώ
είναι πλέον υπαρκτό και η κατάργησή του θα άνοιγε τις πύλες της
κολάσεως»
S: Μιλάτε
για τους Γερμανούς; Πολλοί
καταλογίζουν στην καγκελάριο 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel)
διστακτικότητα όσον αφορά την
αντιμετώπιση της κρίσης του ευρώ.
GS: Ναι. Το μέλλον
του ευρώ εξαρτάται από τη Γερμανία. Αυτό
είναι κάτι που θέλω
οπωσδήποτε να το ξεκαθαρίσω. Στη θέση του οδηγού της Ευρώπης
κάθεται η Γερμανία, διότι είναι η μεγαλύτερη χώρα της ηπείρου, με τη
μεγαλύτερη δανειακή αξιοπιστία και χρόνια πλεονάσματα. Σε κάθε κρίση,
τους όρους τους καθορίζουν οι δανειστές. Φυσικά, αυτή είναι μια
κατάσταση που δεν την επιδίωξε ούτε η Γερμανία, ούτε η Μέρκελ
και είναι κατανοητό να υπάρχει ένας δισταγμός στο να την αναγνωρίσουν.
Αλλά η αλήθεια είναι πως η Γερμανία μπορεί
να υποδείξει στην
Ευρώπη τη λύση για την κρίση του ευρώ.
S: Αλλά
γιατί να το κάνει αυτό το Βερολίνο;
GS: Διότι, απλά, δεν έχει άλλη λύση. Αν
το ευρώ
καταρρεύσει, θα προκληθεί μια
τραπεζική κρίση που θα είναι
πέραν κάθε δυνατότητας ελέγχου από τις οικονομικές αρχές. Όχι
μόνο η
Γερμανία, αλλά η Ευρώπη και ολόκληρος ο κόσμος θα ξαναζήσουν μια «μεγάλη ύφεση»
με πολλά κοινά σημεία με
εκείνη της δεκαετίας του '30, που οφειλόταν επίσης σε μια ανεξέλεγκτη
τραπεζική κρίση.
S: Και
ποια είναι η ενδεδειγμένη λύση στην
κρίση;
GS: Νομίζω πως υπάρχει μόνο μια
λύση.
Το
ζήτημα δεν είναι πια αν η Ευρώπη χρειάζεται πραγματικά ένα κοινό νόμισμα.
Το ευρώ είναι πλέον υπαρκτό και η κατάργησή του θα άνοιγε τις πύλες της
κολάσεως. Η Γερμανία οφείλει να κάνει το ευρώ να δουλέψει
. Για να δουλέψει, θα
πρέπει τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης να μπορούν αν αναχρηματοδοτήσουν τα
χρέη τους με λογικούς όρους. Οπότε αυτό που χρειάζεστε είναι η κακιά
λέξη
: ευρωομόλογα
. Όταν όμως
κάτσει κανείς να μελετήσει τις προϋποθέσεις για την έκδοση ευρωομολόγων
αντιλαμβάνεται πως έχετε πρόβλημα, μιας που κάθε ευρωπαϊκή χώρα
εξακολουθεί να διατηρεί τα ηνία της οικονομικής της πολιτικής και θα
πρέπει να βασίζεστε στην κάθε κυβέρνηση, πως θα είναι συνεπής στις
υποχρεώσεις της.
S: Οι Γερμανοί μισούν την ιδέα του
ευρωομολόγου.
Θεωρούν πως έτσι θα κληθούν να
πληρώσουν
το αντίτιμο για τη σωτηρία όλων των προβληματικών κρατών της Ευρώπης,
ακόμα και μεγάλων οικονομιών, σαν την Ιταλία.
GS: Αυτός είναι ο λόγος που
πρέπει να θεσπιστούν κανόνες
που εξασφαλίζουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους όλων των
κρατών-μελών.
Αν προηγηθεί κάτι τέτοιο, το
ευρωομόλογο θα
γίνει αποδεκτό από τους Γερμανούς ψηφοφόρους. Η Ευρώπη χρειάζεται
μια οικονομική αρχή που δε θα νομιμοποιείται μόνο οικονομικά, αλλά και
πολιτικά. Η δυσκολία έγκειται στο ποιοι θα είναι οι κανόνες λειτουργίας
της.
Δυστυχώς, στο σημείο αυτό η Γερμανία
προτείνει μερικά
αστεία πράγματα.
Θέλει να τη μιμηθεί ολόκληρη η υπόλοιπη Ευρώπη.
Αλλά ό,τι είναι καλό για τη Γερμανία δεν είναι κατ' ανάγκην καλό για την
υπόλοιπη Ευρώπη:
κανένας δεν μπορεί να εμφανίζει
διαρκώς
πλεονάσματα αν δεν υπάρχει κάποιος που να έχει ελλείμματα. Η
Γερμανία πρέπει να προτείνει πράγματα που οι υπόλοιπες χώρες να μπορούν
να τα εφαρμόσουν. Ένας τέτοιος κανόνας θα πρέπει να είναι
η
σταδιακή μείωση του δημοσίου χρέους. Θα πρέπει επίσης να
επιτραπεί
σε κράτη με υπέρογκη ανεργία, σαν την Ισπανία, να μπορούν να συνεχίζουν
να έχουν ελλείμματα έως ότου ανακάμψει η οικονομία τους.
Οι ευρωπαϊκές
αρχές διαχειρίστηκαν με τόσο κακό τρόπο το ελληνικό πρόβλημα, που τελικά
η αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση ίσως να είναι η
καλύτερη λύση.
S: Ολοένα και περισσότεροι
οικονομολόγοι,
ιδίως στη Γερμανία, συστήνουν να αποχωρήσει η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή
Ένωση (ΕΕ). Θεωρείτε λογική μια τέτοια επιλογή;
GS: Οι ευρωπαϊκές αρχές
διαχειρίστηκαν με τόσο κακό τρόπο
το ελληνικό πρόβλημα, που τελικά αυτή ίσως να είναι η καλύτερη λύση.
Η Ευρώπη, το ευρώ και το οικονομικό
σύστημα θα αντέξουν τυχόν
αποχώρηση της Ελλάδας.
ΘααντέξουνκαιτηναποχώρησητηςΠορτογαλίας. Χωρίς αυτές
, η κατάσταση θα είναι πιο εύκολα
διαχειρίσιμη
. Αλλά η αποχώρηση αυτή θα πρέπει να
οργανωθεί προσεκτικά
από τις οικονομικές αρχές προκειμένου να επιβιώσει το τραπεζικό σύστημα.
Μια τέτοια εξέλιξη θα κοστίσει, αφού το ευρωπαϊκό
τραπεζικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της «ευρωπαϊκής
κεντρικής τράπεζας»
(ΕΚΤ) θα χρειαστεί να αποζημιωθεί για τις απώλειές του.
Οι
ελληνικές τράπεζες θα πρέπει επίσης να προστατευθούν από τη χρεοκοπία.
Αλλιώς οι καταθέτες στις ιρλανδικές ή τις ιταλικές τράπεζες θα χάσουν
την εμπιστοσύνη τους.
S: Η τρέχουσα κρίση είναι χειρότερη εκείνης του 2008;
GS: Δεν είναι παρά η συνέχειά
της. Το 2008 το οικονομικό
σύστημα κατέρρευσε και χρειάστηκε να μπει σε τεχνική υποστήριξη. Οι αρχές κατόρθωσαν να διασώσουν το σύστημα. Αλλά οι ανισορροπίες
που προκάλεσαν την κρίση δεν αντιμετωπίστηκαν.
S:
Τι
εννοείτε
;
GS: Η θεραπευτική αγωγή που
επέλεξαν -και σωστά- οι αρχές
εδώ και τρία χρόνια ήταν να αντικαταστήσουν το χρέος του καταρρέοντος
χρηματοπιστωτικού συστήματος από το δημόσιο χρέος. Μετά την κατάρρευση
της «Λέμαν μπράδερς»,
οι Ευρωπαίοι υπουργοί οικονομίας εξέδωσαν ένα ανακοινωθέν, στο οποίο
διαβεβαίωναν
πως δεν θα επέτρεπαν τη χρεοκοπία
κανενός άλλου
σημαντικού χρηματοπιστωτικού οργανισμού. Αυτό είναι επιβίωση με
τεχνικά μέσα και ήταν ακριβώς ότι έπρεπε να κάνουν. Αλλά μετά η
καγκελάριος
Μέρκελ διευκρίνισε
πως αυτή η
τεχνική υποστήριξη θα δινόταν από το κάθε κράτος-μέλος χωριστά και όχι
συνολικά από την ΕΕ.
S
:
Πράγμα που υπονόμευσε την έννοιας μιας
ισχυρής ευρωπαϊκής απάντησης στην κρίση... Αυτό ήταν
το
μεγαλύτερο
σφάλμα
ως
τώρα
;
GS:
Αυτή η δήλωση της
Μέρκελ
βρίσκεται στη ρίζα της κρίσης του ευρώ
. Κατακρήμνισε
την αίσθηση πως η ΕΕ ήταν αποφασισμένη να προστατεύσει από κοινού το
ευρώ.
S
:
Πότε θα σταματήσει αυτή η κρίση; Ακόμα και
η Γαλλία πια απειλείται με δημοσιονομική κατάρρευση.
GS
: Είναι φυσικό να επεκτείνεται η κρίση. Οι αγορές
τρέμουν την αβεβαιότητα. Η Γερμανία οφείλει να αντιληφθεί πως δεν έχει
άλλη επιλογή, από το να υπερασπιστεί το ευρώ. Όσο περισσότερο αργήσει
, τόσο ακριβότερα θα το πληρώσει
.
Δουλειά κάθε
κεντρικής τράπεζας είναι μόνο η εξασφάλιση της ρευστότητας. Η
πιστοληπτική φερεγγυότητα αφορά το υπουργείο οικονομικών. Αλλά επειδή
τέτοιο πράγμα στην Ευρώπη δεν υπάρχει, επιστρατεύτηκε η ΕΚΤ να παίξει
αυτό το ρόλο.
S
:
Ήσασταν πολύ επικριτικός όσον αφορά την
πολιτική διαχείριση αυτής της κρίσης. Αλλά στην Ευρώπη πολλοί πολίτες
κατηγορούν τους κερδοσκόπους πως επιχειρούν να καταρρίψουν το ευρώ.
Κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, πελώρια επενδυτικά
κεφάλαια, σαν τα δικά σας, έχουν επενδύσει μεγάλα ποσά ενάντια στο κοινό
ευρωπαϊκό νόμισμα. Και τις τελευταίες μέρες πολλές ευρωπαϊκές χώρες
προχώρησαν στην προσωρινή απαγόρευση βραχυπρόθεσμων αγορών, ή
κερδοσκοπικών «στοιχημάτων» στην πτώση της αξίας των μετοχών.
GS
:
Συγχέετε την αγορά με την αισχροκέρδεια.
Προς
το παρόν, οι μεγαλύτεροι κερδοσκόποι είναι οι κεντρικές τράπεζες, μιας
και είναι οι σημαντικότεροι αγοραστές και πωλητές συναλλάγματος. Τα
κερδοσκοπικά κεφάλαια αντικαταστάθηκαν από τις κεντρικές τράπεζες
. Αυτό που
θέλουν οι αγορές από τις κυβερνήσεις, είναι να φτιάξουν ένα οικονομικό
σύστημα που να έχει στοιχειώδη σταθερότητα. Όποτε όμως εμφανίζονται ρωγμές στο σύστημα, οι
κερδοσκόποι σπεύδουν να επωφεληθούν...
S
:
Αυτό ακούγεται πολύ εξωραϊσμένο.
Η πραγματικότητα είναι πως η αισχροκέρδεια επιδεινώνει κάθε
κρίση.
Δείτε την αγορά των ομόλογων
διακινδύνευσης (
CDS)
όπου οι επενδυτές επενδύουν στην επιδείνωση των οικονομιών και
την υποτίμηση των νομισμάτων... Σε
τι
μπορεί
να
βοηθά
κάτι
τέτοιο
;
GS
: Συμφωνώ μαζί σας πως η κερδοσκοπία επιδεινώνει τις
κρίσεις: όπου υπάρχει αδύναμος κρίκος, τον σπάζει. Κι έχετε δίκιο πως τα
CDS είναι ένα
πολύ επικίνδυνο εργαλείο, κι
επιπλέον θεωρώ πως δε θα έπρεπε καν να είναι νόμιμα. Είναι ένας από
τους ελάχιστους ανθρώπους που θεωρούν πως τα
CDS
είναι επικίνδυνα,
ακριβώς διότι είναι τόσο μονομερώς προσανατολισμένα σε δυσμενείς
εξελίξεις.
«Μπορείτε να βασίζεστε την Κίνα πως θα στηρίξει το
ευρώ»
S
:
Οπότε θεωρείτε την ΕΚΤ μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης
του όσον αφορά την κρίση του ευρώ;
GS
: Είναι τμήμα της λύσης, το ερώτημα όμως είναι
ποιο τμήμα ακριβώς... Δουλειά
κάθε κεντρικής τράπεζας είναι
μόνο η εξασφάλιση της ρευστότητας. Η πιστοληπτική φερεγγυότητα αφορά το
υπουργείο οικονομικών. Αλλά επειδή τέτοιο πράγμα στην Ευρώπη δεν
υπάρχει, επιστρατεύτηκε η ΕΚΤ να παίξει αυτό το ρόλο.
Προκειμένου
να διατηρήσουν εν ζωή το οικονομικό σύστημα παραβίασαν τα όρια, όπως
τόνισε και ο πρώην Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης 'Αξελ Βέμπερ
(Axel Weber) -αγοράζοντας τα κρατικά
ομόλογα ενός κράτους που είχε ουσιαστικά χρεοκοπήσει.
S
:
Αναφέρεστε στην εξαγορά ελληνικών ομολόγων.
Τώρα η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει και ισπανικά και ιταλικά
ομόλογα.
Την ώρα που δεν είναι καν σαφές αν είναι νόμιμο
να κάνει κάτι τέτοιο.
GS
: Ναι, αλλά από την άλλη υπάρχει αυτή η πολύ εμπεδωμένη
πεποίθηση πως οι κεντρικές τράπεζες οφείλουν να κάνουν ό,τι περνάει από
το χέρι τους για να διασώσουν την οικονομία πρώτα, και μετά να κοιτούν
αν αυτά που έκαναν είναι νόμιμα.
Σε μια κρίση, απλά δεν
έχεις χρόνο να σκέφτεσαι για πολύ καιρό παρόμοιες πτυχές του ζητήματος.
Αν ζούσε σήμερα ο
Κέινς θα έλεγε πως οι κυβερνήσεις μπορούν μεν να έχουν ελλείμματα, αλλά
μόνο αν αυτά επενδύονται με τρόπο που να είναι αποδοτικός. Τα χρήματα
που ξοδεύονται θα πρέπει να τονώνουν την παραγωγικότητα.
S
:
Οι ΗΠΑ βυθίζονται σε μεγαλύτερο χρέος
ακόμα κι από αυτό της Ευρώπης. Όσο για την οικονομική τους ανάκαμψη,
αυτή παραπαίει. Θα δούμε τις ΗΠΑ να πραγματοποιούν δεύτερη βουτιά στην
ύφεση;
GS
: Η χρέωση των ΗΠΑ δεν είναι τόσο υψηλή, αλλά από την
άλλη αν πριν μερικές εβδομάδες η δεύτερη βουτιά στην ύφεση ήταν κάπως
αμφισβητήσιμη, είναι πολύ λιγότερο αμφισβητήσιμη σήμερα, ιδίως αν
λάβουμε υπόψη πως οι αγορές έχουν βρει έναν πολύ καλό τρόπο να
προβλέπουν το μέλλον: το προκαλούν!
Και οι αγορές, ιδίως
μετά την υποβάθμιση
της δανειοληπτικής ικανότητας
των ΗΠΑ από τον αξιολογικό οίκο «Στάνταρντ εντ Πουρ'ς» (S&P)
προεξοφλούν πως οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν σε ύφεση.
S: Ο πρόεδρος Μπάρακ
Ομπάμα (BarackObama) γίνεται αντικείμενο οξύτατης
κριτικής για τον τρόπο
που διαχειρίστηκε την οικονομία. Το 2008 συγκαταλεγόσαστε στους πιο
θερμούς οπαδούς του. Είστε ικανοποιημένος από την οικονομική του
πολιτική;
GS:
Όχι
, φυσικά όχι
. Αλλά η αλήθεια είναι πως επί 25 χρόνια η Αμερική ζούσε
σε μια οικονομική υπερβολή, με υπέρμετρο δανεισμό και υπέρμετρες
αποδόσεις κεφαλαίων. Αυτά
θέλουν
καιρό
να αλλάξουν
.
S
:
Ο
Ομπάμα προσπάθησε να
τονώσει την ανάπτυξη με ένα πελώριο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, που
επιδείνωσε κι άλλο το δημόσιο χρέος. Έκανε λάθος
;
GS:
O Ομπάμα εφάρμοσε τις ιδέες του Τζον Μέιναρντ
Κέινς (John Maynard Keynes). Βασικά
οι ιδέες του
Κέινς εξακολουθούν να είναι
πολύ
αξιόπιστες, αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ της δεκαετίας του '30
και του σήμερα.
Τη δεκαετία του '30,
το
δημόσιο χρέος ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτο και άρα μπορούσες ελεύθερα να
παράγεις ελλείμματα. Σήμερα οι πάντες είναι υπερχρεωμένοι και
αυτό
τα αλλάζει όλα.
S
:
Αν ζούσε σήμερα ο
Κέινς,
θα αναθεωρούσε τη θεωρία του;
GS: Αναμφίβολα
. Θα έλεγε πως οι κυβερνήσεις μπορούν
ακόμα να έχουν
ελλείμματα, αλλά μόνο αν αυτά επενδύονται με τρόπο που να είναι
αποδοτικός. Τα χρήματα που
ξοδεύονται θα πρέπει να τονώνουν την παραγωγικότητα.
S
:
Το ύψους 800 δις δολαρίων πρόγραμμα
τόνωσης της οικονομίας του
Ομπάμα δεν το έκανε αυτό;
GS
: Το πρόγραμμα του
Ομπάμα δεν ήταν
αρκετά μεγάλο και δεν ήταν τόσο προσανατολισμένο όσο έπρεπε στην
αναβάθμιση των υποδομών και την αύξηση του ανθρωπίνου κεφαλαίου. Οπότε δεν ήταν όσο παραγωγικό έπρεπε
...
S
:
Αλλά ούτε λόγος να γίνεται για ένα νέο
πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας, μιας που η συντηρητική πλειοψηφία του
κογκρέσου είναι αποφασισμένη να μην επιτρέψει κάτι τέτοιο...
GS
: Κι αυτός είναι ο λόγος που βαδίζουμε σε δεύτερη βουτιά
στην ύφεση.
Υπάρχει ένας
μυστηριώδης αγοραστής ευρώ εκεί έξω, και δεν είμαι εγώ.
S
:
Φταίνε οι Ρεπουμπλικάνοι γι' αυτό;
GS
: Ναι, αλλά εν μέρει και ο
Ομπάμα
.
Παραχώρησε την πρωτοβουλία των κινήσεων
στους Ρεπουμπλικάνους. Μιλάει σαν κι αυτούς
. Ο πρόεδρος
όφειλε να επιδείξει ηγετικότητα και να αντιταχθεί στους
Ρεπουμπλικάνους, κάτι που δεν έκανε ως σήμερα.
S
:
Θεωρείτε δίκαιη την υποβάθμιση της
πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ από τη
S
&
P
;
GS
: Μάλλον όχι. Αντί να αντιδράσουν στις νέες εξελίξεις,
οι αξιολογικοί οίκοι προσπαθούν να τις προβλέψουν. Προχώρησαν έτσι σε
μια υποβάθμιση, προεξοφλώντας πως η πολιτική διαδικασία στις ΗΠΑ δεν θα
δώσει λύσεις. Αλλά η αξιολόγηση των πολιτικών εξελίξεων είναι κάτι πολύ
καινούργιο για τους αξιολογικούς οίκους.
S
:
Σαν επενδυτής, δίνετε σημασία στους
αξιολογικούς οίκους;
GS
: Εγώ όχι, αλλά πολλοί άλλοι το κάνουν.
S
: Οι αξιολογικοί οίκοι έχουν κατηγορηθεί πως επιδείνωσαν
την κρίση. Πιστεύετε πως χρειάζεται να αναθεωρηθεί ο ρόλος τους στο
οικονομικό σύστημα;
GS
: Δεν έχω απάντηση σε αυτό.
S
:
Δεν υπάρχει άλλη λύση....
GS
: Ειλικρινά. Στο μυαλό μου αυτό είναι ένα άλυτο
πρόβλημα.
S:
Ως
επενδυτής
,
θα
επενδύατε
στο
ευρώ
;
GS
: Οπωσδήποτε δεν θα ξέγραφα το ευρώ, γιατί η Κίνα έχει
συμφέρον να διαθέτει μια εναλλακτική λύση στο δολάριο. Μπορείτε να
βασίζεστε στην Κίνα πως θα στηρίξει τις προσπάθειές σας να διασώσετε το
ευρώ.
S
:
Αυτός είναι ο λόγος που το ευρώ
εξακολουθεί να είναι τόσο ισχυρό απέναντι στο δολάριο;
GS
: Ναι. Υπάρχει ένας μυστηριώδης αγοραστής εκεί έξω, που
εξακολουθεί να αγοράζει ευρώ.
Η Κίνα
σίγουρα υπήρξε ο μεγάλος κερδισμένος της παγκοσμιοποίησης κι έχει ζωτικό συμφέρον να στηρίξει το υπάρχον σύστημα.
Από την άλλη είναι πολύ διστακτική να αναλάβει το ρόλο αυτό... Οι
Γερμανοί έδειξαν διστακτικότητα στο να αναλάβουν τις ευθύνες της Ευρώπης
και οι Κινέζοι διστάζουν να αναλάβουν τις ευθύνες του κόσμου
S:
Που
δεν
είστε
εσείς
...
GS
(γελώντας)
: Όχι, δεν είμαι εγώ.
S
:
Τελικά, η Κίνα θα είναι ο μόνος
κερδισμένος από την κρίση;
GS
:
Η Κίνα σίγουρα υπήρξε ο μεγάλος κερδισμένος της
παγκοσμιοποίησης, κι αν η παγκοσμιοποίηση καταρρεύσει θα συγκαταλεχθεί
στους μεγάλους χαμένους αυτής της κατάρρευσης. Έχει άρα ζωτικό συμφέρον
στο να στηρίξει το υπάρχον σύστημα.
Από την άλλη είναι πολύ
διστακτική να αναλάβει το ρόλο αυτό, εν πολλοίς σαν τους Γερμανούς.
Οι Γερμανοί έδειξαν διστακτικότητα στο να αναλάβουν τις ευθύνες της
Ευρώπης και οι Κινέζοι διστάζουν να αναλάβουν τις ευθύνες του κόσμου.
Αλλά
τα πάντα
τους
σπρώχνουν
να
το
κάνουν
.
S
: Κ.
Σόρος, σας ευχαριστούμε για αυτή τη
συνέντευξη.
(από www.ppol.gr)