Του Hamish Mcrae
Η πρόσφατη άνοδος της τιμής του πετρελαίου μπορεί τελικά να εξελιχθεί σε μεταμφιεσμένη ευλογία –αν και μάλλον θα φαίνεται ως μια πάρα πολύ καλά μεταμφιεσμένη ευλογία σε όποιον γεμίζει το αυτοκίνητό του με βενζίνη που πλησιάζει ή ξεπερνάει το ένα ευρώ ανά λίτρο. Το πετρέλαιο κοστίζει αυτή τη στιγμή πάνω από 40 δολάρια το βαρέλι –η υψηλότερη τιμή από το 1990. Η κατάσταση όμως διαφέρει τώρα, διότι το πετρέλαιο μάλλον θα παραμείνει ακριβό για όσο μπορούμε να προβλέψουμε.
Υπάρχουν δύο λόγοι γι’αυτό. Ο πρώτος είναι ότι η ζήτηση έχει ανεβεί λόγω της ανόδου του βιοτικού επιπέδου στην Κίνα η οποία είναι πια η δεύτερη χώρα στην κατανάλωση πετρελαίου μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο δεύτερος είναι ότι η προσφορά πετρελαίου παρουσιάζει προβλήματα. Οι προσπάθειες ανεύρεσης νέων κοιτασμάτων έχουν αποδώσει κάποιους καρπούς και οι πετρελαιοβιομηχανίες μπορούν να αντλήσουν πια πετρέλαιο από δυσπρόσιτα μέρη, ωστόσο οι κύριες πηγές πετρελαίου παγκοσμίως βρίσκονται στη Μέση Ανατολή και τα ευρήματα εκεί είναι περιορισμένα.
Στην πετρελαϊκή κοινότητα κυριαρχεί η άποψη ότι, αν δεν βρεθούν νέα τεράστια κοιτάσματα, η παραγωγή θα φθάσει στο ζενίθ την επόμενη δεκαετία. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η επόμενη γενιά θα ζήσει το τέλος της εποχής του πετρελαίου. Όπως το πετρέλαιο αντικατέστησε σταδιακά το κάρβουνο, έτσι και κάτι άλλο θα αντικαταστήσει το πετρέλαιο τώρα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε ποιο θα είναι αυτό το «κάτι». Δεν νομίζω όμως ότι αυτό είναι αιτία πανικού. Λίγοι ήταν εκείνοι που πίστευαν το 1870 ότι το πετρέλαιο θα αντικαθιστούσε το κάρβουνο. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να κερδίσουμε χρόνο ώστε να δούμε ποια από τις πιθανές εναλλακτικές μορφές ενέργειας θα χρησιμοποιήσουμε όταν τα κοιτάσματα πετρελαίου αρχίσουν να αργοσβήνουν. Υπάρχει πληθώρα τεχνολογιών που μπορούν να παίξουν ρόλο: αιολική, ηλιακή και υδροηλεκτρική ενέργεια, βιομάζα, πυρηνική ενέργεια, υδρογόνο. Αν και όλες έχουν τους υπέρμαχούς τους, καμία δεν βρίσκεται σε στάδιο που να παράγει ενέργεια τόσο φθηνά και εξυπηρετικά όσο το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Η προσωπική μου επιλογή –και ελπίδα- δεν είναι καμία από αυτές τις τεχνολογίες, αλλά η εξοικονόμηση. Και ο μόνος τρόπος να εξοικονομήσουμε ενέργεια είναι να μας πιέσει η αγορά να το κάνουμε και γι’αυτό χρειαζόμαστε τις υψηλές τιμές πετρελαίου. Τίποτε άλλο δεν θα πιάσει. Η νομοθεσία είναι ανεπαρκής. Δείτε μόνο τι συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν η κυβέρνηση επέβαλε όρια αποδοτικότητας της βενζίνης στα νέα μοντέλα.
Τα αμερικανικά αυτοκίνητα πράγματι απέδιδαν περισσότερο, άλλα ήταν πιο αργά, οπότε οι Αμερικανοί τα απέφυγαν και άρχισαν να αγοράζουν μεγαλύτερα αυτοκίνητα τα οποία κατανάλωναν περισσότερη βενζίνη. Σε αυτή την περίπτωση η νομοθεσία επέφερε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Η διεθνής νομοθεσία: Το ίδιο άχρηστη. Δείτε το πρωτόκολλο του Κιότο. Ακόμη και αν η συμφωνία είχε εφαρμοστεί κατά γράμμα, τίποτε δεν θα αλλάξει στην παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας. Γιατί; Διότι πολύ απλά δεν παίζει κανέναν ρόλο τι θα κάνει η Σουηδία ή η Ολλανδία με την ενεργειακή της πολιτική. Δεν παίζει κανέναν ρόλο τι θα κάνει η Βρετανία. Αυτό που παίζει ρόλο είναι τι θα κάνουν η Κίνα και η Ινδία. Τον περασμένο χρόνο η Κίνα επέκτεινε το ηλεκτροδοτικό δίκτυό της, παράγοντας τόση νέα ενέργεια όση η ετήσια παραγωγή της Βρετανίας. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της αύξησης προήλθε από ορυκτά καύσιμα. Και η Κίνα δεν συμμετείχε στο Κιότο.
Αλλά αν η νομοθεσία, εθνική ή διεθνής, είναι λίγο-πολύ άχρηστη, η αγορά δεν είναι. Όταν η τιμή του πετρελαίου έφθασε στα ύψη την περίοδο 1979-1980, η ζήτηση έπεσε και συνέχισε να πέφτει για τέσσερα συνεχή χρόνια. Η αγορά, όχι μόνο παρακινεί τον κόσμο να εξοικονομήσει ενέργεια, προάγει και την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων: αν δεν ανέβαζε τις τιμές ο OPEC τη δεκαετία του 1970, η Βόρεια θάλασσα θα είχε μείνει ανεκμετάλλευτη. Και τέλος προωθεί την ανάπτυξη καυσίμων.
Όλα εξαρτώνται από την αγορά. Αν το πετρέλαιο είναι ακριβό, τότε θα αναγκαστούμε να το χρησιμοποιήσουμε με φειδώ –το ίδιο οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι, κάτι που έχει μεγαλύτερη σημασία. Και αυτό μας δίνει χρόνο για να αναπτύξουμε τις ενεργειακές πηγές που θα αντικαταστήσουν το πετρέλαιο.
(Από την εφημερίδα Το Βήμα - The Independent, 05/08/20004)