Του Κ. Ν. Σταμπολή
Ανενεργή κινδυνεύει να μείνει η πρώτη ιδιωτική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες σε περιοχή πλησίον της Θήβας στη Βοιωτία από την εταιρεία «ΗΡΩΝ», θυγατρική της εισηγμένης ΤΕΡΝΑ η οποία τα τελευταία χρόνια, μέσω της θυγατρικής της «Τέρνα Ενεργειακή», έχει αναπτύξει μία αξιόλογη δραστηριότητα στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής (Αιολικά Πάρκα, Υδροηλεκτρικά έργα). Η εν λόγω μονάδα, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 150 MW, χρησιμοποιεί ως κύριο καύσιμο το φυσικό αέριο, και κατασκευάστηκε από την εν λόγω εταιρεία στα πλαίσια διαγωνισμού που προκήρυξε ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής του Ηλεκτρικού Συστήματος, ο ΔΕΣΜΗΕ, στα τέλη του 2003.
Εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων και την ανεπάρκεια του ηλεκτρικού ρεύματος, ιδιαίτερα στην περιοχή της Αττικής, κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα από το black out της 11ης Ιουλίου 2004, η κυβέρνηση, το καλοκαίρι το 2003 αποφάσισε την ενίσχυση του συστήματος με την επείγουσα προσθήκη εφεδρικής ηλεκτρικής ισχύος. Ο ΔΕΣΜΗΕ, που έχει την ευθύνη λειτουργίας του διασυνδεδεμένου ηλεκτρικού δικτύου (το δίκτυο ανήκει στην ΔΕΗ αλλά το διαχειρίζεται ο ΔΕΣΜΗΕ) προκήρυξε τότε διαγωνισμό για την αγορά εφεδρικής ηλεκτρικής ισχύος για ένα διάστημα 31 μηνών ζητώντας από τον ανάδοχο να είναι έτοιμος ο σταθμός προ των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο εν λόγω διαγωνισμός, ο οποίος δεν ήτο ένας τυπικός μειοδοτικός ή πλειοδοτικός διαγωνισμός αλλά έθετε σειρά άλλων ικανών κριτηρίων και όρων (λ.χ. καταλληλότητα οικοπέδου, χρόνος κατασκευής, αδειοδοτήσεις, κ.λπ), ανέδειξε ανάδοχο τη ΤΕΡΝΑ, η οποία ήδη διέθετε ιδιόκτητο οικόπεδο κοντά στη Θήβα, λόγω της άδειας παραγωγής που είχε ήδη λάβει από το Υπουργείο Ανάπτυξης για την εγκατάσταση εκεί σχεδιαζόμενης ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας 400 MW.
Βάσει της σύμβασης της με τον ΔΕΣΜΗΕ η ΤΕΡΝΑ θα εισέπραττε 42.5 εκ. € (ακόμα δεν έχει πληρωθεί ούτε ένα ευρώ!) για την παροχή εφεδρικής ισχύος 150 MW για το διάστημα των 31 μηνών και με στόχο η όλη μονάδα να έχει ολοκληρωθεί και να έχει άδεια λειτουργίας μέχρι τα μέσα Ιουνίου 2004. Το συνολικό κόστος της μονάδος, συμπεριλαμβανομένων και των τόκων, θα ξεπεράσει τα 80 εκατ. € εκ των οποίων ο ΔΕΣΜΗΕ θα καταβάλει σταδιακά μέσα σε 3 χρόνια 42.5 εκ. €, Έναντι αυτού του ποσού η συμφωνία προβλέπει την παροχή από την ΤΕΡΝΑ εφεδρικής ισχύος στο σύστημα για διάστημα 31 μηνών, με δυνατότητα επιπλέον συμμετοχής στην καθημερινή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εάν ζητηθεί από τον Διαχειριστή, λόγω αυξημένης ζήτησης του δικτύου. Το πρόσθετο κόστος, δηλ. τα 38 εκατ. ευρώ, που αποτελεί μία καθαρή επένδυση από πλευράς ΤΕΡΝΑ, ο ανεξάρτητος ηλεκτροπαραγωγός προγραμματίζει να το αποσβέσει με την συμμετοχή του, μετά το καλοκαίρι του 2007, οπότε και λήγει η σύμβαση του με τον ΔΕΣΜΗΕ, στην καθημερινή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αφού μέχρι τότε αυτή αναμένεται ότι θα λειτουργεί κανονικά βάσει των ρυθμίσεων που έχει ήδη αποφασίσει το Υπουργείο Ανάπτυξης, σύμφωνα με την τελευταία εισήγηση της ΡΑΕ.
Με δεδομένο ότι η σύμβαση μεταξύ ΤΕΡΝΑ και ΔΕΣΜΗΕ λόγω καθυστερήσεων στην ανάθεση υπεγράφη τελικά την 1η Μαρτίου η ΤΕΡΝΑ εκαλείτο να ολοκληρώσει το έργο εντός 3 μηνών! Λόγω της σημαντικής καθυστέρησης στην υπογραφή της σύμβασης η ΤΕΡΝΑ είχε ενημερώσει τον ΔΕΣΜΗΕ ότι ο χρόνος εδούλευε ενάντια στο έργο, ιδίως λόγω των πολλαπλών γραφειοκρατικών διαδικασιών που απαιτούντο. Γι’ αυτό και υπήρξε ρητός όρος στην σύμβαση ότι ο «παραγωγός δεν φέρει ουδεμία ευθύνη λόγω καθυστερήσεων που μπορεί να προκύψουν από την αδειοδοτική διαδικασία».
Πιεζόμενη από τους χρόνους η ΤΕΡΝΑ με μεγάλο ρίσκο ξεκίνησε την κατασκευή του έργου χωρίς να έχει στα χέρια της όλες τις προβλεπόμενες άδειες έχοντας όμως υποβάλλει σχετικές αιτήσεις. Έτσι στις 7/04 εδόθει από το ΥΠΑΝ η άδεια παραγωγής (τροποποίηση προγενέστερης άδειας για τα 400MW) ενώ στις 25/05 εγκρίθηκε η πρώτη φάση εγκατάστασης και μόλις στις 16/08 ενεκρίθη η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Μόλις στις 18/08 συγκεντρώθηκαν όλα τα παραστατικά και κατέστη δυνατή η υποβολή αίτησης στο ΥΠΑΝ για την έκδοση της οριστικής άδειας εγκατάστασης της μονάδας. Σαν αποτέλεσμα των μεγάλων αργοποριών αδειοδότησης του έργου, και παρά την υπερ-επείγουσα μορφή του όπως την χαρακτήριζε ο ΔΕΣΜΗΕ, οι διάφορες υπηρεσίες κινήθηκαν με ρυθμούς χελώνας, με αποτέλεσμα όλες οι τοπικές υπηρεσίες να αγνοούν επιδεικτικά την ύπαρξη του έργου και να συμπεριφέρονται αναλόγως. (π.χ αδυναμία εγκρίσεων από πολεοδομία, από την επιθεώρηση εργασίας, ΙΚΑ κ.λπ) επηρεάζοντας έτσι αρνητικά τον ρυθμό κατασκευής του. (π.χ. η ΤΕΡΝΑ ημποδίσθη από το να προσλάβει νόμιμα προσωπικό από την γύρω περιοχή!)
Παρά τις εξωγενείς αυτές δυσκολίες η ΤΕΡΝΑ κατάφερε στον χρόνο ρεκόρ των 5 μηνών να αποπερατώσει την κατασκευή του έργου, να επιτύχει την αδειοδότησή του, και να θέσει σε δοκιμαστική λειτουργία όλες τις μονάδες αφού προηγουμένως προχώρησε στις απαραίτητες διασυνδέσεις με το δίκτυο της ΔΕΗ (κατασκευή υποσταθμού κλ.π). Ενδεικτικό των μη ελεγχόμενων δυσκολιών που αντιμετώπισε η ΤΕΡΝΑ είναι το γεγονός ότι μόλις στα μέσα Ιουλίου ολοκληρώθηκε η διασύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΠΑ, γεγονός που επέτρεψε την ολοκλήρωση και δοκιμαστική λειτουργία των πρώτων δύο μονάδων (100MW) προ των Ολυμπιακών Αγώνων.
Με την οριστική άδεια εγκατάστασης και την άδεια λειτουργίας να εκκρεμεί από το ΥΠΑΝ ο ΔΕΣΜΗΕ αδυνατεί τώρα να παραλάβει επισήμως το έργο και να το εντάξει στο διασυνδεδεμένο δίκτυο. Πηγές του ΥΠΑΝ παραδέχονται ότι επειδή είναι πρώτη φορά που καλείται το Υπουργείο να εκδώσει παρόμοια άδεια σε ιδιωτική εταιρεία (μέχρι τώρα άδειες εδίδοντο μόνο στην ΔΕΗ) δεν είναι εξοικειωμένο με την διαδικασία και ως εκ τούτου θα χρειασθεί αρκετό χρόνο ακόμη. Ο ΔΕΣΜΗΕ προτείνει τώρα την παραπομπή του όλου θέματος σε διαιτησία ώστε μέσω αυτής ν’ αποφασισθεί για το εάν ο εργολάβος είχε την ευθύνη για τις καθυστερήσεις ή αυτό ήτο το αποτέλεσμα των γραφειοκρατικών διαδικασιών και της έλλειψης ενδιαφέροντος από πλευράς δημόσιας διοίκησης.
Όπως χαρακτηριστικά τονίζει υψηλόβαθμο στέλεχος της ΤΕΡΝΑ «Είναι αδύνατο να προχωρήσουν ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα του ηλεκτρισμού, και άρα να οδηγηθούμε σε μία απελευθερωμένη και ανταγωνιστική αγορά, εάν δεν υπάρξει για τον ιδιώτη επενδυτή η ίδια αντιμετώπιση από τα όργανα της πολιτείας όπως αυτή που ισχύει σήμερα απέναντι στους κρατικούς φορείς και εταιρείες οι οποίες αντιμετωπίζονται με ευνοϊκούς, και τις περισσότερες φορές προνομιακούς όρους». «Δεν ζητούμε τίποτε το περισσότερο ή λιγότερο από μία ισότιμη μεταχείριση» τονίζει το ίδιο στέλεχος, το οποίο συμπληρώνει χαρακτηριστικά ότι την ίδια περίοδο που έτρεχε το έργο στην Βοιωτία ήτο υπό εξέλιξη και η εγκατάσταση από την ΤΕΡΝΑ πέντε ηλεκτροπαραγωγών μονάδων συνολικής ισχύος 110 MW στο Λαύριο για λογαριασμό της ΔΕΗ. Η ΤΕΡΝΑ είχε αναλάβει την ανωτέρω εργασία μετά την συμμετοχή της σε μειοδοτικό διαγωνισμό. Όμως η εγκατάσταση στο Λαύριο, που έγινε για λογαριασμό της ΔΕΗ, δεν αντιμετώπισε το παραμικρό γραφειοκρατικό εμπόδιο και λειτούργησε κανονικά προ των Ολυμπιακών. Εάν υπήρχε η ίδια αντιμετώπιση στη Βοιωτία, παρατηρούν στελέχη της ΤΕΡΝΑ, η μονάδα θα λειτουργούσε από τα μέσα Ιουλίου.
Είναι προφανές, παρατηρούν παράγοντες της αγοράς, ότι με τις επικρατούσες συνθήκες και τον πόλεμο φθοράς που γίνεται από τους διάφορους κρατικούς φορείς στις ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ηλεκτρική ενέργεια, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την μονάδα της ΤΕΡΝΑ στη Βοιωτία, η όλη υπόθεση της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα, τα περισσότερα από τα οποία πηγάζουν από την μονοπωλιακή μορφή της αγοράς ηλεκτρισμού που ισχύει, και φαίνεται ότι θα ισχύει για αρκετά ακόμη χρόνια, στην Ελλάδα.
Η Tαυτότητα του Έργου
Ο σταθμός ο οποίος αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη ιδιωτική επένδυση στον τομέα της θερμικής ηλεκτροπαραγωγής, αποτελείται από τρεις μονάδες ανοικτού κύκλου, 50 MW η κάθε μία, οι οποίες χρησιμοποιούν ως καύσιμο φυσικό αέριο ή ντίζελ. Πρόκειται για αεριοστροβίλους, αεροπορικού τύπου της General Electric.
Εκτός των μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού ο σταθμός αποτελείται από αποθηκευτικούς χώρους για πετρέλαιο και επεξεργασμένο ύδωρ, τρεις κύριους μετασχηματιστές (από 11.5 KV σε 150 KV) καθώς και έναν υποσταθμό κλειστού τύπου (GIS) τελευταίας τεχνολογίας της ΑΒΒ. Επίσης, περιλαμβάνεται ένας σταθμός ρύθμισης φυσικού αερίου καθώς και ένας μετρητικός σταθμός φυσικού αερίου. Τέλος, λειτουργεί και ένας σταθμός ελέγχου (control room) που συντονίζει την όλη λειτουργία του σταθμού.
Πέρα από το υψηλό τεχνολογικό επίπεδο της ανωτέρω μονάδος ηλεκτροπαραγωγής της ΤΕΡΝΑ, αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος σταθμός διαθέτει εξαιρετικά γρήγορα αντανακλαστικά αφού μέσα σε 15 λεπτά από την έναρξη λειτουργίας των μονάδων μπορεί να φθάσει το πλήρες φορτίο με την μέγιστη προβλεπόμενη απόδοση του 40-42%. Ένα άλλο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των αερόψυκτων μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού είναι ο περιορισμός των ρύπων NΟx μέσω του συνεχούς ψεκασμού τους με ιονισμένο νερό από ειδική εγκατάσταση δίπλα σε κάθε αεριοστρόβιλο.
Ίσως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της ΤΕΡΝΑ στη Βοιωτία είναι ο χρόνος ρεκόρ της κατασκευής του. Αυτή ξεκίνησε στα μέσα Απριλίου 2004 και ολοκληρώθηκε στα τέλη Αυγούστου. Δηλαδή απαιτήθηκαν πέντε (5) συνολικά μήνες για την σχεδίαση, αδειοδότηση και εγκατάσταση του όλου έργου, σε σύγκριση με τους δώδεκα ή και δεκαοκτώ συνήθως μήνες που απαιτούνται για παρόμοια έργα στην Ελλάδα (βλέπε ΔΕΗ) ή στο εξωτερικό.