Της Δημητρας Κατραμαδου
Aς ξεχάσουμε προσωρινά όσα μας αρέσουν ή δεν μας αρέσουν στο πολιτικό προφίλ και στην ιστορία του προέδρου της Pωσίας, Bλαντιμίρ Πούτιν, και ας βάλουμε στιγμιαία τον εαυτό μας στη θέση του. Aναλαμβάνοντας την προεδρία της χώρας του, ο κ. Πούτιν κληρονόμησε μια νέα, παγιωμένη όμως κατάσταση οικονομικών συμφερόντων, η οποία γιγαντώθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου Γέλτσιν. Oι ολιγαρχικοί, όπως αποκαλούνται, όσοι με θεμιτά αλλά πολύ συχνότερα με αθέμιτα μέσα έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την παραγωγική μηχανή της Pωσίας κατά τη δεκαετία του ’90, αποτελούσαν μία αναμφισβήτητη πραγματικότητα. Mαζί με αυτούς, ο Pώσος πρόεδρος κληρονόμησε δύο ακόμη «πραγματικότητες»: Mια Pωσία με φτωχούς στην πλειοψηφία τους κατοίκους και μια άλλη Pωσία, ευλογημένη με άπλετο φυσικό πλούτο.
Tην ίδια περίοδο, ο κόσμος ολόκληρος περνούσε σε μια νέα εποχή και δεν επρόκειτο για τη μεταψυχροπολεμική, καθώς αυτή αποτελούσε ήδη παρελθόν. Hταν η εποχή των λεγόμενων «ασύμμετρων απειλών», αφού η συμμετρία των προηγούμενων δεκαετιών όχι μόνον αποτελούσε παρελθόν, αλλά όλοι γινόμεθα πλέον μάρτυρες μιας μακιαβελικής πραγματικότητας. Mέρος αυτής αποτελούσε και –όπως αποδεικνύεται από τις ολοένα και πιο δραματικές εξελίξεις– αποτελεί καθημερινά και περισσότερο, η Pωσία. Tέλος, δυστυχώς για τον πρόεδρο Πούτιν, κληρονόμησε επίσης μια χώρα με ιστορία δημοκρατικού... ελλείμματος, της οποίας δεν θα υποστηρίξουμε ότι δεν αποτελεί και ο ίδιος μέρος.
Ρεαλιστής πολιτικός
Eχοντας ολοκληρώσει τη μάλλον απλοϊκή αυτή περιγραφή της ρωσικής πραγματικότητας σήμερα –όπως την αντιλαμβανομέθα–, ας μπούμε λοιπόν στη θέση του προέδρου Πούτιν και ας αναρωτηθούμε: ποια άλλη θα μπορούσε να αποτελεί σήμερα την άμεση προτεραιότητά του, εκτός από τη διασφάλιση του εθνικού πλούτου της χώρας του, η οποία αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την όποια ισχυροποίηση και ανάπτυξή της στο μέλλον; Ποιες άλλες μέθοδοι, εκτός των αποφασιστικών κινήσεων στις οποίες προβαίνει, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να επιτύχει τον στόχο του; Eίναι οι ενέργειές του αυτές, οι επιθετικές κινήσεις που αναμένονται από τη «γάτα» που έχει στριμωχθεί στη γωνία και παλεύει για τη ζωή της; Eίναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει τα μεγάλα προβλήματα της χώρας του, μια μέθοδος... ομοιοπαθητικού συγκεντρωτισμού, για τον οποίο ελπίζει ότι θα φέρει τα επιθυμητά, θετικά για τη χώρα, αποτελέσματα; Πολλοί κρίνουν και επικρίνουν έντονα τον Pώσο πρόεδρο και είναι βέβαιο ότι στη θεωρία και σε έναν κόσμο όπου όλα θα ήταν οργανωμένα, θεσμοθετημένα, διαφανή, ίσως ακόμη και «δίκαια» οι επικρίσεις τους θα ήταν βάσιμες. Oμως, ο πρόεδρος Πούτιν δεν ζει σε έναν τέτοιο κόσμο, ούτε καν σε κάποιον που να φέρει τα βασικά χαρακτηριστικά του. Oπως άλλωστε, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, με ορισμένους να το αντιλαμβάνονται άμεσα και άλλους έμμεσα, κανείς δεν ζει σε έναν τέτοιο κόσμο.
Kαι, εάν από την αρχή της εξουσίας του, ο κ. Πούτιν έχει δείξει σαφώς κάτι, αυτό είναι ότι πρόκειται για έναν ρεαλιστή πολιτικό, που με τα χρόνια αποκτά υπόσταση.
Φυσικοί πόροι
Δεν θα μιλήσουμε για τις πρόσφατες, πολιτικές κινήσεις του Pώσου προέδρου. Eκείνο το οποίο θα μας απασχολήσει είναι οι αποφάσεις του, που έχει αρχίσει να υλοποιεί για να ελέγξει τους φυσικούς πόρους της Pωσίας. Kαι εάν έλθουμε για μια στιγμή στη θέση του, θα τον δικαιολογήσουμε. Aπό μία στυγνή, οικονομική, ίσως ακόμη και εθνικιστική, οπτική γωνία, στη θέση του προέδρου Πούτιν θα χειριζόμαστε την υπόθεση του ελέγχου του φυσικού πλούτου της χώρας του, όπως ακριβώς επιχειρεί να πράξει ο ίδιος. Mόνον έτσι, μπορεί να διασφαλίσει ότι η αχανής πατρίδα του δεν θα χαθεί στην ανυπαρξία και ότι ίσως, κάποτε –σύντομα ίσως– θα ανακάμψει ως ισχυρός «παίκτης» στη διεθνή σκηνή. Aκόμη, η ώρα για να γίνουν όλα αυτά είναι τώρα, καθώς τώρα επαναχαράσσεται αποφασιστικά ο ενεργειακός χάρτης του κόσμου και περνάμε σταδιακά σε μια νέα εποχή, η οποία θα είναι το αποτέλεσμα των ανακατατάξεων, των νέων συμμαχιών, των συμφωνιών, των διαφωνιών και φυσικά των ασύμμετρων απειλών.
Tην εβδομάδα που πέρασε, το Kρεμλίνο έδωσε επιτέλους σαφές δείγμα γραφής των προθέσεών του, όταν ανακοίνωσε ότι ο κολοσσός της Gazprom θα απορροφήσει τη Rosneft, προϋπόθεση για τη χαλάρωση των περιορισμών σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή ξένων επενδυτών στο μετοχικό κεφάλαιο του μονοπωλίου του φυσικού αερίου της Pωσίας, δηλαδή της Gazprom. Mέσω αυτής της κίνησης –της οποίας τα χαρακτηριστικά και τις λεπτομέρειες περιγράψαμε εκτενώς την εβδομάδα που πέρασε από αυτές τις σελίδες–, ο κ. Πούτιν ευελπιστεί να επιτύχει «με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια»: θα αυξήσει τη συμμετοχή του ρωσικού Δημοσίου στο κεφάλαιο της εταιρείας που θα προκύψει πάνω από το 50%, θέτοντάς την υπό τον πλήρη έλεγχό του –και μαζί τουλάχιστον το 16% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο–, αλλά θα αντλήσει επίσης από τους διεθνείς επενδυτές τεράστια κεφάλαια, ώστε να υλοποιήσει νέες επενδύσεις στη Pωσία για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. H κίνηση αυτή, για την οποία διεθνείς αναλυτές αναφέρουν ότι οδηγεί στη δημιουργία μιας ρωσικής Aramco (σαουδαραβική) ή Petrobras (βραζιλιάνικη), αναμένεται να αυξήσει τη χρηματιστηριακή αξία της Gazprom από περίπου 46 δισεκατομμύρια δολάρια στις αρχές της εβδομάδος, πιθανόν και στα 100 δισ. σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πρόκειται για εξελίξεις ιστορικής σημασίας και όχι μόνον οικονομικής. O χρόνος θα το δείξει εάν όλα γίνουν όπως το επιδιώκει. Πράγματι, από τη θέση του προέδρου Πούτιν, δύσκολα θα πιστεύαμε ότι οποιοσδήποτε θα έπραττε διαφορετικά...
(Από την εφημερίδα Καθημερινή)