Του Σταύρου Λυγερού
Η μεταφορά των πετρελαίων της Κασπίας και της Κεντρικής Ασίας στη Δύση είναι εδώ και χρόνια το αντικείμενο ενός γεωοικονομικού παιγνίου, με έντονες γεωπολιτικές διαστάσεις. Κεντρικός στόχος των Αμερικανών είναι να παρακάμψουν τη Ρωσία, χρηματοδοτώντας την κατασκευή αγωγών, που θα διέρχονται μέσω Τουρκίας και Γεωργίας. Με εξαίρεση τον αγωγό Μπακού Τσεϊχάν, που διοχετεύει το αζέρικο πετρέλαιο κατευθείαν στην ανατολική Μεσόγειο, το πετρέλαιο της Ρωσίας και του Καζακστάν σε μεγάλο βαθμό μεταφέρονται μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Το ζήτημα είναι πως θα διεκπεραιωθεί στην Μεσόγειο, μετά τους περιορισμούς που έχουν τεθεί στη διέλευση τάνκερ από τον Βόσπορο.
Εδώ και πολλά χρόνια, η Ελλάδα έχει προτείνει τον σχετικά μικρού μήκους αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη με σκοπό ακριβώς την παράκαμψη των Στενών. Η κατασκευή του έχει καθυστερήσει πολύ με αποτέλεσμα να προβάλλονται τα τελευταία χρόνια εναλλακτικές λύσεις. Οι Τούρκοι προτείνουν έναν ακόμα μικρότερο αγωγό που παρακάμπτει τα Στενά μέσα από το έδαφος της Ανατολικής Θράκης, ενώ αυτές τις ημέρες οι πρωθυπουργοί της Βουλγαρίας, της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας υπέγραψαν κοινή διακήρυξη για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς-Αυλώνα (912 χλμ.), που θα τέμνει καθέτως την Βαλκανική, παρακάμπτοντας το Αιγαίο και στέλνοντας το πετρέλαιο κατευθείαν στην Αδριατική.
Το σχέδιο προωθεί εδώ και 10 χρόνια η αμερικανική εταιρεία ΑΜΒΟ, που έχει την υποστήριξη της Ουάσιγκτον. Αυτό δεν προεξοφλεί την υλοποίησή του, εάν κρίνουμε τουλάχιστον από το μάλλον υψηλό κόστος του έργου και από την εγγενή αστάθεια της περιοχής. Η υπόθεση, ωστόσο, είναι ενδεικτική της τάσης να βορείων γειτόνων μας να παρακάμψουν την Ελλάδα. Αυτό είχε φανεί και από ανάλογες τριμερείς πρωτοβουλίες για την κατασκευή ενός μεγάλου οδικού άξονα, που θα συνδέει τις τρεις αυτές χώρες και θα καταλήγει στην Κωνσταντινούπολη. Το εν λόγω σχέδιο, βεβαίως, έχει ουσιαστικά μείνει στα χαρτιά και μετά την κατασκευή της Εγνατίας στο ελληνικό έδαφος είναι μάλλον αντιοικονομικό.
Πέρα από τα σύνδρομα και τις φαντασιώσεις των βορείων γειτόνων μας, υπάρχει και η στάση των Αμερικανών, που κατάφεραν να ελέγξουν την μεσοβαλκανική ζώνη (Βουλγαρία, ΠΓΔΜ και Αλβανία) και να την καταστήσουν γεωπολιτικό έρεισμά τους. Το παιχνίδι των ενεργειακών οδών έχει βεβαίως και πολιτικές διαστάσεις, αλλά η χώρα μας δεν πρόκειται να χάσει τίποτα εάν τελικώς κατασκευασθεί ο αγωγός Μπουργκάς-Αυλώνα. Το αντανακλαστικό ότι η Ελλάδα θα μείνει στο περιθώριο είναι μάλλον αταβιστικό και οπωσδήποτε υπερβολικό. Επιπροσθέτως, οι πιθανότητες ρύπανσης του Αιγαίου θα μειωθούν.
(Από την Καθημερινή, 31/12/04)