Η σημερινή Ελλάς θυμίζει τα σοσιαλιστικά καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης την εποχή της καταρρεύσεως τους. Η διαφθορά ήταν και εκεί τεράστια. Δεν είναι τυχαίο ότι ο τελευταίος Πρόεδρος της Σοβιετικής Ενώσεως Μιχαήλ Γκορμπατσώφ είχε θέσει ως κύριο σύνθημα την διαφάνεια (γκλάσνοστ). Και ό,τι δεν επέτυχε τότε ο ίδιος, άρχισε να επιδιώκεται μεταγενέστερα με την απελευθέρωση της οικονομίας και τον σταδιακό περιορισμό του κράτους.
Η αιτία της διαφθοράς
Οσο και αν αυτό ακούγεται περίεργο, τα φαινόμενα παρακμής που παρατηρούνται σήμερα στον τόπο μας έχουν κατά βάθος την ίδια αιτία. Η διαφθορά έχει επεκταθή παντού, γιά ένα και μοναδικό λόγο: Την 20ετία της σοσιαλιστικής διακυβερνήσεως. Σε ολόκληρο τον κόσμο, ο γεννήτωρ της διαφθοράς είναι το ίδιο το κράτος. Οσο περισσότερο παρεμβαίνει στην ζωή των πολιτών, τόσο μεγαλύτερη διαφθορά γεννά: Διαφθορά στις εφορίες, στις πολεοδομίες, στα νοσοκομεία, σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες. Και εν τέλει ακόμη και στην Δικαιοσύνη και την Εκκλησία, που και αυτές είναι αναπόσπαστο τμήμα του κράτους.
Βεβαίως στα κομμουνιστικά καθεστώτα την διαφθορά επέτεινε η απουσία κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αλλά η κύρια αιτία ήταν η ανεξέλεκτη οικονομική ισχύς του κράτους. Το κράτος ήλεγχε τους πόρους, τους μηχανισμούς, τα πρόσωπα και τους θεσμούς. Το ίδιο δεν ηλέγχετο από κανέναν και έτσι η διαφθορά είχε λάβει απίστευτες διαστάσεις. Αντίθετα, στα φιλελεύθερα καθεστώτα όπου το κράτος δεν παρεμβαίνει στην οικονομία, η διαφθορά είναι πολύ πιό περιορισμένη, λόγω ακριβώς της λειτουργίας των μηχανισμών της ελεύθερης αγοράς. Λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο ανταγωνισμός οδηγεί και σε διαφάνεια.
Το ότι το κράτος γεννά την διαφθορά, το βιώσαμε όσο ποτέ άλλοτε στην Ελλάδα κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Τα πρώτα χρόνια της διακυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, το πανελλήνιο επληροφορείτο κατάπληκτο την γνωστή εκείνη αποστροφή του τότε Πρωθυπουργού γιά το "δωράκι" των 500 εκατ. δραχμών. Η πηγή του κακού δεν ήταν το ίδιο το "δωράκι", αλλά η δυνατότης που παρείχετο σε κρατικούς λειτουργούς και ιθύνοντες δημοσίων οργανισμών και επιχειρήσεων να διεκδικούν τέτοια "δωράκια". Χωρίς τόσο εκτεταμένη δραστηριότητα του δημοσίου τομέως, οι αιτίες γενέσεως της διαφθοράς θα ήταν πολύ λιγώτερες.
Η διόγκωσις του κράτους
Σήμερα στην χώρα μας το κράτος συμμετέχει αμέσως ή εμμέσως περίπου στο 1/3 του συνόλου της οικονομικής δραστηριότητος. Επομένως στο τμήμα αυτό της οικονομίας, μοιραίως ανθεί η διαφθορά. Παράλληλα, το κράτος παρεμβαίνει με αμέτρητες ρυθμίσεις στο σύνολο σχεδόν της οικονομικής δραστηριότητος, γεγονός που εντείνει περισσότερο το πρόβλημα. Ακόμη και γιά την πιό απλή επαγγελματική δραστηριότητα, απαιτείται άδεια συνοδευόμενη από δεκάδες πιστοποιητικά. Ιδού λοιπόν μία άλλη κλασσική αιτία διαφθοράς: Λάδωμα γιά ταχύτερη έκδοση των εν πολλοίς άχρηστων πιστοποιητικών.
Οταν λοιπόν η ελληνική οικονομία έφθασε να λειτουργή με τόσο μεγάλη κρατική παρέμβαση, επόμενο είναι να έχη απλωθή παντού και η διαφθορά. Το ένα σκέλος της έγκειται στον μεγάλο δημόσιο τομέα, που λειτουργεί μονοπωλιακώς, χωρίς τον έλεγχο του ανταγωνισμού. Οπότε μοιραίως εισπράττει "δωράκια". Το άλλο σκέλος της έγκειται στην πολυνομία και τις αμέτρητες ρυθμιστικές διατάξεις που δημιουργούν ασάφεια και αφήνουν τεράστια περιθώρια γιά συναλλαγή. Και βεβαίως, στις γραφειοκρατικές διαδικασίες οι οποίες υπάρχουν γιά να σιτίζωνται -νομίμως ή παρανόμως- οι δημόσιοι υπάλληλοι.
Οι περισσότεροι Ελληνες δεν συνειδητοποιούν ότι με τόσο μεγάλο κράτος και τόσες πολλές διαδικασίες, η πάταξις της διαφθοράς είναι αδύνατη. Μάλιστα κάποιοι θεωρούν ότι γιά την καταπολέμησή της απαιτούνται πρόσθετες διαδικασίες, ενώ χρειάζεται το αντίθετο: Μικρότερο κράτος, μικρότερη παρέμβασις, λιγώτερες διαδικασίες, λιγώτεροι άνθρωποι. Τα φαινόμενα των τελευταίων ημερών πιστοποιούν την εσχάτη παρακμή στην οποία οδήγησε τον τόπο η σοσιαλιστική 20ετία. Και η μόνη θεραπεία είναι ο περιορισμός του κράτους σε όλα τα επίπεδα.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 04/02/05)