Τίποτα δεν αποκαλύπτει τον εθνικό χαρακτήρα ενός λαού
καλύτερα από την πτώση ενός μετεωρίτη. Στην λάμψη εκείνου που την Παρασκευή
(15/2) διέσχισε τον ουρανό πάνω από το Τσελιάμπινσκ, όλοι μπόρεσαν να δουν
τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της ρώσικης νοοτροπίας.
Ο κόσμος ολόκληρος έμαθε πως, όπως το έθετε ένας τίτλος του περιοδικού
«Νέα Υόρκη»,«τίποτα δεν μπορεί να ξαφνιάσει έναν Ρώσο». Πολυάριθμες ήταν οι
βιντεοκάμερες που κατέγραψαν μια φλεγόμενη μπάλα να σκίζει τον ουρανό και να
σκάει, ενώ ο χειριστής άκουγε ήρεμα ηλεκτροπόπ χορευτική μουσική ή απλά
περίμενε να ανάψει το φανάρι.Για να είμαστε δίκαιοι, το βίντεο κλιπ
που «έσκισε» στο ρωσικό διαδίκτυο ήταν εκείνο ενός οδηγού που σχολίαζε το
γεγονός με μια όχι ευφάνταστη μεν, αλλά αφάνταστα μακρά σειρά από κατάρες. Αλλά
η πλειοψηφία των ερασιτεχνών κινηματογράφησαν το γεγονός με χαρακτηριστική
απάθεια.
Γιατί; Διότι περιμένουν την καταστροφή ανά πάσα στιγμή. Η
Ρωσία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από εξωτερικά αίτια -δυστυχήματα,
δηλητηριάσεις, βία, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκτονιών-από κάθε άλλη
χώρα ευρισκόμενη σε ειρήνη. Και οι κάτοικοι της περιοχής του Τσελιάμπινσκ, όπου
έπεσε ο μετεωρίτης, ίσως να είναι ακόμα πιο συνηθισμένοι σε παρόμοια συμβάντα
από τους υπόλοιπους Ρώσους: στην περιοχή τους συνέβησαν ορισμένα από τα
χειρότερα -και πιο άγνωστα- πυρηνικά ατυχήματα της ιστορίας.
Το 1957,ένα κοντέινερ με πυρηνικά απόβλητα εξερράγη
στον πυρηνικό σταθμό Μαγιάκ, εξήντα μίλια από το Τσελιάμπινσκ, πλήττοντας 217
πόλεις και τουλάχιστο 227,000 κατοίκους.Το δυστύχημα αυτό θεωρείται από
τους ειδήμονες ως το δεύτερο χειρότερο στην ιστορία (το Τσερνομπίλ είναι
το πρώτο).Αλλά στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις συνέβαιναν τακτικά
μικρότερα πυρηνικά ατυχήματα που ρύπαναν με πυρηνικά απόβλητα τον παρακείμενο ποταμό
Τέτσα, που είναι επίσης γνωστός ως «ο πιο μολυσμένος ποταμός στον κόσμο». Αλλά
σε αντίθεση με την περιοχή που έπληξε η καταστροφή του Τσερνομπίλ, εδώ η
περιοχή γύρω από τον σταθμό Μαγιάκ συνεχίζει να κατοικείται, όπως
συνεχίζεται το ψάρεμα στην λίμνη Τέτσα -και η γέννηση παιδιών με γενετικές
ανωμαλίες.
Οπότε το δεύτερο εθνικό χαρακτηριστικό που καταύγασε ο
μετεωρίτης ήταν η αμεριμνησία και η άγνοια του κινδύνου. Τραυματίστηκαν πάνω
από 1,000 άνθρωποι, οι περισσότεροι από σπασμένα τζάμια, πολλοί, αν όχι οι
περισσότεροι εξ αυτών διότι έσπευσαν στα παράθυρα να δουν τι ήταν αυτό που
προκαλούσε το ασυνήθιστο φως και τον έντονο κρότο. Τα ρωσικά ΜΜΕ ανέφεραν την
περίπτωση μιας και μόνης δασκάλας που πρόσταξε τους μαθητές της να
κρυφτούν κάτω από τα θρανία κι έσπευσε να ανοίξει τις τζαμένιες πόρτες,
σώζοντας από τραυματισμό 44 παιδιά.Προφανώς, η τήρηση των συνήθων μέτρων
προστασίας από μια φυσική καταστροφή, ήρκεσε για να αναδείξει μια δασκάλα σε
εθνική ηρωίδα.
Προσωπικά έχω γίνει πολλές φορές μάρτυρας αυτής της
απρονοησίας. Όταν κάποιος δολοφονήθηκε από την έκρηξη μιας βόμβας απέναντι από
το γραφείο του περιοδικού όπου εργαζόμουν στην Μόσχα, ήμουν η μόνη που κρύφτηκε
κάτω από το γραφείο της.Οι συνάδερφοί μου έσπευσαν στα παράθυρα, να δουν
τι τρέχει. Μια άλλη φορά, όταν σήμανε ο συναγερμός πυρκαγιάς, σε ένα άλλο
κτίριο, οι δημοσιογράφοι διχάστηκαν σε δύο ομάδες: οι ξένοι έτρεξαν προς
τις εξόδους κινδύνου, ενώ οι Ρώσοι έμειναν απαθείς. Αξίζει να αναφέρω πως αυτό
έγινε μετά από μια βομβιστική επίθεση, που προκάλεσε εκατοντάδες θύματα.
Νομίζω πως υπάρχουν δύο πράγματα που εξηγούν αυτή την
συμπεριφορά, και δεν ξέρω ποιο είναι σημαντικότερο. Από την μια έχουμε μια
βαθιά, εμπεδωμένη αίσθηση ανημποριάς. Ο μέσος Ρώσος δεν περιμένει να ελέγχει
ό,τι του συμβαίνει, και δεν βλέπει για ποιο λόγο να προσπαθεί να το κάνει. Ο
άλλος λόγος είναι μια διαστροφική δυσπιστία προς τις αρχές:αντανακλαστικά,
οι Ρώσοι θεωρούν πως ο συναγερμός χτυπάει πάντα κατά λάθος.
Πολλά βίντεο κλιπ πασχίζουν να αποδείξουν πως ο μετεωρίτης, ή
ό,τι τέλος πάντων ήταν αυτό, έσκασε διότι συγκρούστηκε με κάποιο
UFO. Πράγμα που μου θυμίζει
την έλλειψη εμπιστοσύνης, το τρίτο εθνικό ρώσικο χαρακτηριστικό που ανέδειξε ο
μετεωρίτης της Παρασκευής. Η κρατική τηλεόραση έδειξε έναν γιγάντιο
φλεγόμενο κρατήρα, ισχυριζόμενη πως ήταν το σημείο όπου έπεσε ο μετεωρίτης·
στην πραγματικότητα, εξερράγη στην στρατόσφαιρα. Τα ρώσικα μπλογκ βρίθουν από εκτιμήσεις πως ο μετεωρίτης ήταν στην πραγματικότητα ένα UFO. Εναλλακτικά,
μερικοί λένε πως ο μετεωρίτης, ή ό,τι τέλος πάντων ήταν αυτό, εξερράγη διότι
συγκρούστηκε με ένα UFO. «Σωθήκαμε;» αναρωτιέται κάποιος σε ένα από
αυτά τα διαδικτυακά κλιπ, με την επένδυση δραματικής μουσικής. Ασφαλώς,διαβεβαίωσε
τους υπηκόους του ο κυβερνήτης του Τσελιάμπινσκ. Μας έσωσε ο Θεός. Δεν μου κάνει εντύπωση που ανθούν οι θεωρίες συνωμοσίας.
-Η Masha Gessen είναι διευθύντρια του ρωσικού
προγράμματος του «ράδιο ελευθερία» και συγγραφέας της βιογραφίας του Πούτιν με
τίτλο «ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο».
(μετάφραση από
www
.ppol
.gr)