Παρά τα Προβλήματα η Ρωσική Αγορά Πετρελαίου Εξακολουθεί να Προσελκύει Δυτικούς Επενδυτές

Παρά τα Προβλήματα η Ρωσική Αγορά Πετρελαίου Εξακολουθεί να Προσελκύει Δυτικούς Επενδυτές
της Αργυρώς Ροϊνιώτη
Πεμ, 16 Μαΐου 2013 - 17:44
H Ρωσική οικονομία τα τελευταία τρία χρόνια παρουσιάζει ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 3%. Το 2010 και το 2011 με τη βοήθεια μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, των υψηλών τιμών πετρελαίου και ενός αναπτυσσόμενου τομέα υπηρεσιών, η άνοδος του ΑΕΠ έφτασε το 4,3%. Το 2012, έτος κατά το οποίο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα κλυδωνίστηκε από την οικονομική κρίση, η ρωσική οικονομία παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης 3,4%, ξεπερνώντας χώρες όπως η Βραζιλία, η Νότια Κορέα και η Τουρκία, καθώς η εγχώρια ζήτηση αποδείχτηκε ανθεκτική, ενώ το επίσημο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε προ-κρίσης επίπεδα (5,5%).

H Ρωσική οικονομία τα τελευταία τρία χρόνια παρουσιάζει ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 3%. Το 2010 και το 2011 με τη βοήθεια μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, των υψηλών τιμών πετρελαίου και ενός αναπτυσσόμενου τομέα υπηρεσιών, η άνοδος του ΑΕΠ έφτασε το 4,3%. Το 2012, έτος κατά το οποίο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα κλυδωνίστηκε από την οικονομική κρίση, η ρωσική οικονομία παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης 3,4%, ξεπερνώντας χώρες όπως η Βραζιλία, η Νότια Κορέα και η Τουρκία, καθώς η εγχώρια ζήτηση αποδείχτηκε ανθεκτική, ενώ το επίσημο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε προ-κρίσης επίπεδα (5,5%). 

Παρόλα αυτά η ρωσική οικονομία δεν έχει ανοσία στις συνέπειες της κρίσης της Ευρωζώνης. Ήδη από το τέλος του 2011 η ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής και των λιανικών πωλήσεων άρχισε να περιορίζεται, ενώ η αγροτική παραγωγή μειώθηκε λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών. Τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2013 επιβεβαιώνουν την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών της χώρας, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης ανήλθε μόλις σε 1,1%, από 5% σχεδόν που σημειώθηκε το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε τον Υπουργό Οικονομικών της Ρωσίας να αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις για ρυθμό ανάπτυξης του 2013 από 3,6% σε 2,4%, που αποτελεί και το χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από το 2009, έτος κατά το οποίο η οικονομία της Ρωσίας βρέθηκε αντιμέτωπη με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Η πτώση της ζήτησης για εξαγωγές, ο υψηλός πληθωρισμός (7,2% για το μήνα Απρίλιο), οι σταθερές τιμές πετρελαίου και η νωθρότητα που παρατηρείται στην εγχώρια ζήτηση θα μπορούσαν να καθυστερήσουν την επάνοδο της ρωσικής οικονομίας στο δεύτερο μισό του τρέχοντος έτους.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης ( EBRD) στην ετήσια συνάντηση που πραγματοποίησε στην Κωνταντινούπολη στις 10-11 Μαίου αναθεώρησε και αυτή προς τα κάτω την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας μέσα στο 2013, σε ποσοστό 1,8% από 3,5% που είχε προβλέψει τον Ιανουάριο. Η Τράπεζα απέδωσε την οικονομική αυτή στασιμότητα στη μείωση της παγκόσμιας ζήτησης για ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, στον περιορισμό των δημοσίων δαπανών και σε πιθανά πλήγματα στην εμπιστοσύνη του επενδυτικού κοινού εξαιτίας της αντιμετώπισης των ξένων επενδυτών και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Οι ρωσικές αρχές έχουν καταρτίσει ένα μεγαλόπνοο σχέδιο μεταρρυθμίσεων. Πέρα από τις δεσμεύσεις για λήψη μέτρων με σκοπό τη βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών, όπως μείωση του πληθωρισμού και χρήση αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων, ανακοίνωσαν μέτρα για τη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης στις εταιρείες που βρίσκονται στα χέρια του Δημοσίου, ενώ παράλληλα προωθούν τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης μεριδίων μερικών από αυτών, συμπεριλαμβανομένης και της Sberbank. Αξίζει να σημειωθεί πως από το Δεκέμβριο του 2011 ο Βλαντιμίρ Πούτιν έθεσε ως στόχο τη βελτίωση της θέσης της Ρωσίας στον κατάλογο Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας ώστε να βρεθεί στην 20η θέση μέχρι το 2018 από την 112η θέση όπου βρίσκεται σήμερα.

Εντυπωσιακές ήταν και οι μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν στη ρωσική χρηματαγορά: Συγχωνεύτηκαν τα δύο χρηματιστήρια της Μόσχας, ιδρύθηκε Κεντρικό Αποθετήριο Αξιογράφων ( Central Securities Depository) και μειώθηκε ο χρόνος εκκαθάρισης συναλλαγών.

Παρόλα αυτά, η αποτίμηση του ρώσικου χρηματιστηρίου παραμένει ανάμεσα στις χαμηλότερες που επικρατούν στις αναδυόμενες αγορές. Πράγματι, ο ρωσικός δείκτης Micex παρουσιάζει συστηματικά χαμηλότερες αποδόσεις από το δείκτη των αναδυόμενων αγορών MSCI, ο οποίος καλύπτει 23 αναπτυσσόμενες αγορές, υποχωρώντας κατά 3,8% φέτος.

Οι διεθνείς επενδυτές είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη Ρωσία, θεωρώντας πως οι εταιρείες που ελέγχονται κατά κύριο λόγο από το Δημόσιο δεν λειτουργούν προς το όφελος των ιδιωτών μετόχων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Rosneft, της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας της Ρωσίας, που προχώρησε το Μάρτιο στην απόκτηση του 100 % των μετοχών της TNK-BP από τη βρετανική ΒΡ και το ρωσικό όμιλο ΑΑR και αποτελεί πλέον τη μεγαλύτερη εισηγμένη πετρελαιοπαραγωγό εταιρεία στον κόσμο. Όμως ο επικεφαλής της Rosneft, Igor Sechin, αρνήθηκε να εξαγοράσει το μερίδιο των μετόχων μειοψηφίας της TNK- BP, προσβάλλοντας τη νοημοσύνη των επενδυτών λέγοντας πως ήταν λάθος τους που επέλεξαν να παραμείνουν στην TNK- BP. Όταν επιτέλους εξέφρασε την προθυμία της Rosneft να διαπραγματευθεί με τους μετόχους μειοψηφίας, τόνισε πως η Rosneft είναι επιχείρηση και όχι «φιλανθρωπικό ίδρυμα».

Οι ρωσικές εταιρείες δεν έχουν επιδείξει την καλύτερη συμπεριφορά στο παρελθόν όσον αφορά τη μεταχείριση των μετόχων πλειοψηφίας. Μόλις πέρσι η ελεγχόμενη από το κράτος τράπεζα VTB αγόρασε τα μερίδια επενδυτών που είδαν την αξία των μετοχών τους να πέφτει ύστερα από την αρχική προσφορά νέων χρεογράφων με δημόσια εγγραφή το 2007, αλλά η προσφορά ίσχυσε μόνο για τους μικρούς μετόχους.

Οι μέτοχοι του κολοσσού του φυσικού αερίου Gazprom γνώρισαν και αυτοί την απογοήτευση καθώς η διοίκηση της εταιρείας πρότεινε την πληρωμή 5,99 ρουβλίων ανά μετοχή στα μερίσματα του 2012, από 8,97 ρούβλια ανά μετοχή που πλήρωσε για τα μερίσματα του 2011, ισχυριζόμενη αποδυνάμωση των πωλήσεων φυσικού αερίου (1 ρωσικό ρούβλι = 0,03176 USD). Οι εξαγωγές της Gazprom στην Ευρώπη, που αποτελούν το 51% των εσόδων από τις πωλήσεις του φυσικού αερίου, μειώθηκαν το 2012 κατά 7% στα 138,8 δις κυβικά μέτρα από 150 δις κυβικά μέτρα το 2011. Οι εξελίξεις αυτές δεν ευνοούν το επενδυτικό κλίμα στη Ρωσία και ενισχύουν την άποψη πως στο επιχειρηματικό περιβάλλον στη Ρωσία κυριαρχούν επιχειρήσεις δημοσίων συμφερόντων που θέτουν σε δεύτερη μοίρα τα συμφέροντα των επενδυτών.

Παρόλα αυτά, τις τελευταίες δύο εβδομάδες το ρωσικό χρηματιστήριο παρουσιάζει μία ελαφριά ανάκαμψη, της τάξης του 7% από τις 22 Απριλίου, δικαιώνοντας επενδυτές που βλέπουν θετικά τις επενδυτικές ευκαιρίες στη Ρωσία: «Μας αρέσει η Ρωσία και πιστεύουμε πως αποτελεί το φθηνότερο τρόπο για να επενδύσεις στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Είναι φθηνή τόσο σε σχετικούς όσο και σε απόλυτους όρους», δηλώνει ο Philip Poole, επικεφαλής της παγκόσμιας μακροοικονομικής και επενδυτικής στρατηγικής της HSBC.

(Η Αργυρώ Ροϊνιώτη είναι οικονομολόγος και επιστημονική συνεργάτις του ΙΕΝΕ)