Η επίσημη ανακοίνωση των ευρημάτων της γεώτρησης στο οικόπεδο 12 κλείνει μια περίοδο 33 ετών και ανοίγει μια νέα εξίσου ελπιδοφόρα για την Κύπρο και τον λαό της.
Παρά το γεγονός ότι δεν επιβεβαιώθηκαν οι τεράστιες προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί από την πρώτη επιβεβαιωτική γεώτρηση, από πλευράς ποσότητας του κοιτάσματος Αφροδίτη, η Κυπριακή Δημοκρατίας μπορεί να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία ότι ο φυσικός της πλούτος θα επαναφέρει την ευημερία, κοινωνική και οικονομική, δημιουργώντας συνάμα νέα γεω-στρατηγικά δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Για το άναμμα της φλόγας στην πλατφόρμα της Noble απαιτήθηκαν δέκα χρόνια καθώς και το θαρραλέο πολιτικό βήμα της κυβέρνησης Γλαύκου Κληρίδη να ανάψει το πράσινο φως διεξαγωγής ερευνών στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνης της Κύπρου προσπερνώντας τους λεονταρισμούς της Τουρκίας. Στο ίδια βήματα περπάτησαν και οι επόμενες τρείς κυβερνήσεις, Τάσσου Παπαδόπουλου, Δημήτρη Χριστόφια και η παρούσα του Νίκου Αναστασιάδη.
«Θέλει αρετή και τόλμη» το Φ.Α της Κύπρου
Η ύπαρξη φυσικού πλούτου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ έγινε γνωστή στο Παγκύπριο αρχές της νέας χιλιετίας (2001 – 2002) όταν το έκπληκτο τηλεοπτικό κοινό άκουγε τον τότε Υπουργό Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού Νίκο Ρολάνδη να υποστηρίζει ότι η Κύπρος διαθέτει κοιτάσματα πετρελαίου.
Η τηλεοπτική εικόνα τότε ενός υπουργού με χάρτες υπό μάλης να παρουσιάζει τα σημεία που βρίσκονται τα χρυσοφόρα κοιτάσματα, έχοντας παράλληλα στην πλάτη του και τον διαγωνισμό στην Κύπρο Μις Υφήλιος 2000 για τον οποίο είχε δεχθεί ουκ ολίγα ειρωνικά σχόλια, εξελίχθηκε περισσότερο σε μια προσπάθεια πειθούς φίλων και αντιπάλων ότι δεν ήταν «ελέφαντας».
Ακόμα και αυτός ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης, με ευγενικό τρόπο όπως θυμάται ο Νίκος Ρολάνδης, δεν έκρυψε την έκπληξή του όταν του αποκάλυψε τις σκέψεις του. «Πήγα ένα πρωί στις επτά, όταν είχα ειδικά θέματα, και είδα τον πρόεδρο Κληρίδη ο οποίος όταν του το είπα γύρισε και με είδε με ένα παράξενο ύφος λίγο. Μου λέει «σοβαρά που το λες Νίκο; Ναι πρόεδρε του απάντησα. Πες μου λίγα πράγματα μου είπε». Όταν του μίλησα λίγο και του είπα ότι οι ενδείξεις είναι πολύ σοβαρές με κοίταξε και μου είπε. «Προχώρα Νίκο και φέρε στο Υπουργικό Συμβούλιο να στο περάσω».
Από το 1980 ήταν γνωστές οι ενδείξεις για Φ.Α
Οι ενδείξεις ότι η Κύπρος διαθέτει κοιτάσματα υδρογοναθράκων υπήρχαν πολύ πριν η κυβέρνηση Κληρίδη πραγματοποιήσει τα πρώτα αποφασιστικά βήματα. Το 1980 η κυβέρνηση Σπύρου Κυπριανού είχε προσεγγιστεί από την εταιρεία Standar Oil Of Indiana η οποία είχε αποκαλύψει στον τότε υπουργό Εξωτερικών Νίκο Ρολάνδη ότι 200 χιλιόμετρα νότια της Λεμεσού εκεί όπου σήμερα έχει οριοθετηθεί το οικόπεδο 12 υπάρχουν ενδείξεις για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Τις πληροφορίες μετέφερε εκπρόσωπος της εταιρείας ονόματι Άμπροουζ τον οποίο συνόδευε ο Κύπρος Χρυσοστομίδης που εργαζόταν στο δικηγορικό γραφείο Χρυσαφίνης και Πολυβίου.
Σύμφωνα με τον κ. Ρολάνδη ενημερώθηκε ο αείμνηστος Σπύρος Κυπριανού, συνάντησε τον εκπρόσωπο της ξένης εταιρείας και στην συνέχεια ζήτησε από τον Υπουργό Εξωτερικών να έλθει σε επαφή με τον τότε γ.γ των Η.Ε Κούρτ Βαλχάιντ. «Με πήρε πίσω πράγματι σε μια εβδομάδα και με συμβούλευσε να μην προχωρήσουμε. Η πληροφορία ήταν, όπως την έχω εδώ στο σημείωμα τους ΥΠΕΞ. «Η αντίδραση της Τουρκικής κυβερνήσεως ήταν ότι δεν ευνοούσε μια τέτοια ενέργεια και ότι σε περίπτωση που θα γινόταν τέτοια διάτρηση υπήρχε το ενδεχόμενο να μελετηθεί από την Άγκυρα περαιτέρω στρατιωτική επιχείρηση στην Κύπρο». Αυτή ήταν η δική μας πληροφόρηση. Το σημείωμα έχει ημερομηνία 13ης Αυγούστου 1980».
Η πρώτη επίσημη κρούση για τους υδρογονάθρακες της Κύπρου έληξε άδοξα μια εβδομάδα μετά την γνωστοποίηση ενδιαφέροντος από την ξένη εταιρεία και ο φάκελος παρέμεινε κλειστός μέχρι αρχές του 2001.
Από το χθες στο σήμερα
Οι έρευνες στον Κυπριακό χώρο ξεκινούν από την εποχή της Αγγλοκρατίας. Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Ενέργειας έρευνες διεξήχθησαν από το 1938 μέχρι το 1987.
•1938-1948: Iraq Petroleum Company LTD
Γεωλογικές – γεωφυσικές έρευνες.
•1949-1957: Oil Prospectors LTD
Γεώτρηση βάθους 1799m Μονή
Γεώτρηση βάθους 1250m Τσέρι
•1957-1970: forest Oil Corporation
Δυο γεωτρήσεις 2586m και 3295m σε Αρχάγγελο και Λευκόνοικο
•1970-1974: Delta Exploration inc
Γεωφυσικές σεισμικές έρευνες σε θαλάσσια περιοχή μέχρι σε ισοβαθή των 200m
•1975: Safel Geophysical LTD
Σεισμικές έρευνες συνολικού μήκους 8000m στην Ανατολική Μεσόγειο.
•1985-1987: Σοβιετική Ακαδημία Επιστημόνων.
Η πρώτη φορά που η Κυπριακή Δημοκρατία μπήκε μπροστά στο θέμα πιθανής ύπαρξης υδρογοναθράκων εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης ήταν όταν το υπουργικό συμβούλιο στην δεύτερη πενταετία της διακυβέρνησης Κληρίδη πήρε απόφαση για διεξαγωγή ερευνών. Και δεν ήταν η μοναδική κίνηση.
Δυο εικοσιτετράωρα μετά τις εκλογές του 2003 που τις έχασε ο τότε Υπουργός Εμπορίου Νίκος Ρολάνδης ενίσχυσε την υπουργική απόφαση υπογράφοντας την πρώτη συμφωνία οριοθέτησης των οικονομικών ζωνών. Συμφωνία που έβαλε το «νερό στ’ αυλάκι».
•2004: Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου Αραβικής Δημοκρατίας Αιγύπτου
•2007: Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου Δημοκρατίας του Λιβάνου.
•2010: Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου Ισραήλ
•15 Φεβρουαρίου 2007: Έναρξη 1ου γύρου αδειοδότησης.
•16 Αυγούστου 2007: Ολοκλήρωση 1ου γύρου αδειοδότησης. Υποβλήθηκαν τρεις αιτήσεις για ισάριθμα οικόπεδα.
•24 Οκτωβρίου 2008: Χορήγηση άδειας ερευνών στην Noble Energy International ltd για το οικόπεδο 12.
2ος Γύρος Αδειοδότησης
•11 Φεβρουαρίου 2012. 2ος Γύρος Αδειοδότησης. Υποβολή Αιτήσεων μέχρι 11 Μαΐου 2012
•33 αιτήσεις από 15 εταιρείες/κοινοπραξίες για 9 ερευνητικά τεμάχια
•24 Ιανουαρίου 2013: Χορήγηση 3 Αδειών στην κοινοπραξία Eni 80% Kogas 20% για τα τεμάχια 2, 3 και 9
•6 Φεβρουαρίου 2013: Χορήγηση 2 Αδειών στην Total για τα τεμάχια 10 και 11
•16 Μαΐου 2013: Το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την απόρριψη όλων των προτάσεων που δεν πληρούσαν τους όρους συμμετοχής στον 2ο Γύρο Αδειοδότησης
•Στις υπόλοιπες αιτήσεις δόθηκε παράταση μέχρι τις 2 Δεκεμβρίου 2013.
Οδικός Χάρτης Αξιοποίησης Φ.Α
•Μνημόνιο Συναντίληψης και Συμφωνία για το Έργο του τερματικού υγροποίησης με την Noble Energy. (Έχει ολοκληρωθεί)
•Πρόγραμμα Αξιολόγησης της Noble Energy για τεμάχιο 12. (Έχει ολοκληρωθεί)
•Συμφωνίες πώλησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (Heads of Agreement[s]) – αφορούν μακροχρόνια συμβόλαια: Τέλη του 2014. (Ενδέχεται να καθυστερήσει)
•Τελική Επενδυτική Απόφαση για το τερματικό υγροποίησης: Τρίτο τρίμηνο του 2015
•Έλευση στην Κύπρο των πρώτων ποσοτήτων φυσικού αερίου από το τεμάχιο 12: Τρίτο τρίμηνο του 2018. (Ενδέχεται να καθυστερήσει)
•Πρώτες εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τεμάχιο 12: Τρίτο τρίμηνο του 2019. (Ενδέχεται να καθυστέρηση)
•Δυνητικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων από τα υπόλοιπα τεμάχια: Πρώτες ενδείξεις εντός του 2014
(από την Καθημερινή της Κύπρου)