Η πρόσφατη επιστολή του Λειτουργού της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας
(ΛΑΓΗΕ) προς το υπουργείο Ανάπτυξης ήταν σαφής. Η αγορά ηλεκτρικής
ενέργειας (Η/Ε) ευρίσκεται σε αδιέξοδο, με άμεσο τον κίνδυνο
κατάρρευσης. Εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές δεν πληρώνουν, οι
παραγωγοί Η/Ε δεν εισπράττουν και οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές
αρχίζουν να διακόπτουν τη λειτουργία τους εξαιτίας του κόστους της
παρεχόμενης Η/Ε.
Αφορμή για το αδιέξοδο απετέλεσε η οικονομική ύφεση, τα αίτια όμως
οφείλονται στις προκλητικά λανθασμένα πολιτικές που εφαρμόσθηκαν τα
τελευταία είκοσι χρόνια από τους αρμόδιους υπουργούς και τους διαχρονικά
πειθήνιους εκλεκτούς τους στις διάφορες θέσεις ευθύνης και φυσικά από
ολόκληρο το διαπλεκόμενο σύμπλεγμα οικονομικών και δημοσιογραφικών
συμφερόντων που δημιουργήθηκε όλο αυτό το διάστημα.
Τώρα, καθώς το πλοίο βυθίζεται, όλοι διαμαρτύρονται και ζητούν μερίδια
που νομικά κατοχύρωσαν αλλά δεν υπάρχουν να διανεμηθούν. Χρόνια τώρα
υποστηρίζω ότι η τιμολογιακή πολιτική για τις ΑΠΕ, ιδιαίτερα για τα
φωτοβολταϊκά (Φ/Β), είναι μία «φούσκα» που οδηγεί σε αδιέξοδο.
Αυτό πώς δεν το κατάλαβαν οι διάφοροι περισπούδαστοι υπουργοί, γενικοί
γραμματείς, ρυθμιστές και λειτουργοί; Πώς συνέβη και τίποτε δεν
υποψιάσθηκαν, αυτοί οι ευαίσθητοι στα μηνύματα της αγοράς;
Τιμές δέκα φορές μεγαλύτερες από την τιμή χονδρικής πώλησης, εγγυημένα
συμβόλαια είκοσι χρόνων οδήγησαν «πράσινους» αγρότες και μικρομεσαίους
σε ουρές αναμονής στις πρόθυμες για δάνεια τράπεζες, με τις συνήθεις
υποθήκες στις εγκαταστάσεις, στα συμβόλαια και στην ακίνητη περιουσία
τους.
Οι «ατσίδες» που κατάλαβαν, έφτιαξαν τα πρώτα Φ/Β, τα λειτούργησαν και
τα πούλησαν εγκαίρως. Οι αφελείς μέσα στην άγνοια και στην απληστία τους
αγόρασαν και συνεχίσανε να κατασκευάζουν Φ/Β. Μελετητικά γραφεία και
κατασκευαστικές εταιρείες πλούτισαν και κανένας από τους
νέο-εισοδηματίες δεν σκέφθηκε το αυτονόητο, ότι δηλαδή τα «κορόιδα» οι
καταναλωτές δεν θα άντεχαν να αγοράζουν αυξανόμενες ποσότητες Η/Ε, δέκα
φορές πιο πάνω από την κανονική τιμή.
Η χώρα χρειάζεται τις ΑΠΕ γιατί αποτελούν πηγή πλούτου και ανάπτυξης.
Χρειάζεται όμως να αναθεωρηθεί η πολιτική που ακολουθείται, μέσα σε ένα
σχέδιο ανασυγκρότησης και εξυγίανσης της αγοράς Η/Ε.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικό να πεισθούν οι παραγωγοί να παύσουν
να είναι κρατικοδίαιτοι. Αυτή η εξασφάλιση που νομίζουν ότι έχουν είναι
απατηλή και αποδεικνύεται θανατηφόρα.
Χωρίς συμβόλαια και τιμολογιακές επιδοτήσεις η παραγόμενη kwh από ΑΠΕ
πρέπει να κοστολογηθεί και να αφεθεί να ανταγωνισθεί τις άλλες μορφές
Η/Ε.
Από τη φύση τους οι ΑΠΕ (ήλιος, άνεμος) είναι «καθαρές», δηλαδή δεν
εκπέμπουν ρύπους ταυτόχρονα όμως είναι χωρικά και χρονικά
μεταβαλλόμενες. Συμφέρει η ενθάρρυνση τελικών καταναλωτών (οικίες,
ξενοδοχεία κ.λπ.) να αναλάβουν το κόστος και την ευθύνη εξυπηρέτησής
τους από αυτές.
Αν μάλιστα υπολογισθεί η εξοικονόμηση Η/Ε από απώλειες μεταφοράς, από
το κόστος χρήσης δικτύου και από τη μείωση εκπομπών CO2 τότε είναι
δυνατή η αντιστάθμιση του κόστους αποθήκευσης (συσσωρευτές, υδρογόνο)
από αυτές τις καταναλώσεις.
Μία τέτοια πολιτική είναι συμβατή με πολιτικές εξοικονόμησης ενεργείας,
ανάπτυξης ευφυών δικτύων και κτιρίων, χαρακτηρίζεται από ισχυρή
ενσωμάτωση γνώσης και καινοτομίας και βεβαίως είναι αναπτυξιακή.
Κάθε εγκατάσταση ΑΠΕ συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών CO2.
Επομένως οι ιδιοκτήτες τους πρέπει να εφοδιάζονται με ανάλογα
πιστοποιητικά που θα μπορούν να τα διαπραγματεύονται σε χρηματιστήρια
ρύπων του εσωτερικού ή του εξωτερικού.
Αυτές οι δράσεις, τα ΝΑΜΑ (National Appropriate Mitigation Actions),
μπορούν και πρέπει να αναπτυχθούν σε εθνική κλίμακα, τουλάχιστον. Εδώ
και όχι στο «κούρεμα» πρέπει να αναζητηθεί η λύση των οφειλών του ΛΑΓΗΕ
προς τους παραγωγούς ΑΠΕ.
Υπάρχουν δύο ακόμη θέματα για τους παραγωγούς ΑΠΕ που εκχέουν Η/Ε στο
δίκτυο. Οι ΑΠΕ υφίστανται τις μετεωρολογικές διακυμάνσεις (νεφώσεις,
άπνοια). Είναι επομένως λογικό για κάθε πώληση Η/Ε της επόμενης ημέρας
να κατατίθενται αντίστοιχα πιστοποιητικά αντιστάθμισης ενδεχόμενης
διακύμανσης, τα οποία θα πρέπει να αποκτώνται από ιδιώτες παραγωγούς
αντίστοιχου χαρακτήρα φορτίων (φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικά).
Αφού οι ενεργειακοί πόροι ανήκουν στο κράτος, κάθε παραγωγός ΑΠΕ που
εκχέει Η/Ε στο δίκτυο, πρέπει να καταβάλει εύλογα δικαιώματα (royalties)
στις τοπικές ή περιφερειακές αυτοδιοικήσεις, ώστε μέρος του παραγόμενου
πλούτου να μένει στις τοπικές κοινωνίες.
Χωρίς αμφιβολία οι ΑΠΕ αποτελούν θαυμάσια ευκαιρία οικονομικής
ανάπτυξης για τα νησιά μας, μικρά και μεγάλα, καθώς η μορφή της
κυρίαρχης οικονομικής δραστηριότητάς τους (τουρισμός) οδηγεί σε αιχμές
ζήτησης σε εποχή μέγιστης ηλιοφάνειας και ικανοποιητικών ταχυτήτων
ανέμων.
Οι ΑΠΕ για τη χώρα αποτελούν πυλώνα πράσινης οικονομικής ανάπτυξης και
για σοβαρούς επιχειρηματίες πεδίο ελκυστικής κερδοφορίας.
Χρειαζόμαστε όμως άλλους πολιτικούς και άλλες πολιτικές που δεν έχουμε
και δυστυχώς δεν ανιχνεύονται σε ολόκληρο το πολιτικό και επιχειρηματικό
φάσμα. Ως πότε;
* Ο Δημήτρης Μαυράκης καθηγητής, Διευθυντής του Κέντρου Ενεργειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης του Παν. Αθηνών
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 23/02/2014)