Η ρωσική κατοχή της
Κριμαίας υποχρέωσε τους πολιτικούς ηγέτες στην Ευρώπη και την Βόρειο Αμερική,
να αναζητήσουν ουσιώδη αντίποινα για να πείσουν την Ρωσία να αποσύρει τα
στρατεύματά της.
Ειδικότερα, αναζητούν
μέτρα που θα έπλητταν την Ρωσία άμεσα, δημιουργώντας εσωτερικές πιέσεις στους
ηγέτες της χώρας να σταματήσουν την επιθετικότητα, χωρίς να υπάρξουν επιπτώσεις
στον υπόλοιπο κόσμο. Ορισμένοι προτείνουννα επιταχυνθούν οι εξαγωγές
φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη. Ωστόσο αυτή η πρόταση είναι λίγο
...θεωρητική αφού το αμερικανικό αέριο δεν μπορεί να φτάσει στην ήπειρο αν δεν
περάσουν 4 χρόνια.
Μια βιώσιμη
εναλλακτική, είναι η απελευθέρωση πετρελαίου από το αμερικανικό στρατηγικό
απόθεμα (Strategic Petroleum Reserve -SPR). Τα στρατηγικά αποθέματα είναι άμεσα
διαθέσιμα και θα είχαν ταχύ αποτέλεσμα. Δεδομένου ότι η Ρωσία εξαρτάται από τις
εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου για την επιβίωσή της, μια τετοια κίνηση
θα είχε γρήγορη και έντονη επίδραση, εφόσον η απελευθέρωση προκαλέσει πίεση
στις τιμές.
Στο SPR υπάρχουν σήμερα 694
εκατ. βαρέλια αργό πετρέλαιο.Η αμερικανική κυβέρνηση αγόρασε το απόθεμα
μεταξύ 1977 και 2009, για να προφυλαχτεί από τυχόν σοβαρά προβλήματα στις
διεθνείς αγορές πετρελαίου. Ο αρχικός στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα απόθεμα
δισεκατομμυρίων βαρελιών, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος παρατεταμένης αναταραχής
στις αμερικανικές εισαγωγές, κατά την διάρκεια τυχόν μελλοντικών συρράξεων.
Οι ΗΠΑ δεν
χρειάζονται πλέον τόσο μεγάλο στρατηγικό απόθεμα. Το SPR δεν γίνεται να
καταργηθεί εντελώς, καθώς οι ΗΠΑ έχουν δεσμευθεί στο International Energy
Program να διαθέτουν αποθέματα που αναλογούν σε 90 μέρες εισαγωγών, αλλά θα
μπορούσαν άνετα να πωλούν 500-750.000 βαρέλια ημερησίως για έως δύο χρόνια,
χωρίς να παραβιάσουν την δέσμευση.
Το τίμημα για το Κρεμλίνο
Με τους δικούς μου
υπολογισμούς, αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε αυτή την κίνηση και όλες οι υπόλοιπες
παράμετροι παραμείνουν ως έχουν, η τιμή του πετρελαίου διεθνώς θα μειωθεί κατά
10-12 δολ. ανά βαρέλι.
Αν και πρόκειται για
πτώση μόνο 10% στην τιμή, και πάλι θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στο Κρεμλίνο.
Αν μειωθεί η τιμή του πετρελαίου κατά 10 δολάρια ανά βαρέλι, το εισόδημα της
Ρωσίας από εξαγωγές θα μειωθεί 40 δισ. δολ., που αντιστοιχούν σε σχεδόν 10% των
εισοδημάτων από εξαγωγές καυσίμων τις οποίες ανέφερε η Ρωσία για το 2012 στον
Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.Το ρωσικό ΑΕΠ θα μειωθεί έως 4%.
Επίσης η απελευθέρωση
στρατηγικών αποθεμάτων θα διογκώσει την διολίσθηση του ρουβλίου και θα αυξηθούν
περαιτέρω οι εσωτερικές οικονομικές δυσκολίες της χώρας.
Επιπλέον, η πτώση στις
τιμές θα έχει σημαντικά πλεονεκτήματα για τους Ευρωπαίους καταναλωτές, που
εξαρτώνται από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, μεταξύ των οποίων και οι Ουκρανοί.
Κι αυτό γιατί η Ρωσία σχετίζει ή προσπαθεί να σχετίζει, την τιμή του φυσικού
αερίου που εξάγει στην Ευρώπη, με τις τιμές του αργού πετρελαίου.
Οπότε, ρευστοποιώντας
το πλεονασματικό απόθεμα στο στρατηγικό «ρεζερβουάρ», οι ΗΠΑ θα προσφέρουν
στην Ευρώπη φθηνότερο φυσικό αέριο. Στις ΗΠΑ, η πτώση των τιμών αργού
πετρελαίου θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές της βενζίνης μέχρι και 25 σεντς ανά
γαλόνι. Και τα κέρδη από τις πωλήσεις του στρατηγικού πετρελαίου -που κοστίζει
κατά μέσο όρο $28 ανά βαρέλι- θα χρησιμοποιηθούν για μείωση του ελλείμματος.
Υπάρχουν ωστόσο δύο
μεγάλα «εάν» σε αυτό το σενάριο. Το πρώτο είναι ότι το Κογκρέσο πιθανότατα θα
πρέπει να εγκρίνει τυχόν πωλήσεις, ειδικά αν το πετρέλαιο πρόκειται να πωληθεί
σε ξένους αγοραστές. Θα χρειαστούν βδομάδες ή μήνες για να γίνει αυτό. Βέβαια
το Κογκρέσο θα μπορούσε να αιφνιδιάσει, ειδικά αν πρόκειται για θέμα κυρώσεων
εναντίον της Ρωσίας.
Η αντίδραση της Σ. Αραβίας
Το δεύτερο «εάν» αφορά
την αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας. Ο δεύτερος ισχυρότερος εξαγωγέας
πετρελαίου στον κόσμο, θα μπορούσε επίσης να δει μείωση στα έσοδά του.Είναι
πιθανό όμως οι Σαουδάραβες να συναινέσουν,γιατί βρίσκονται σε διαμάχη με
την Ρωσία όσον αφορά την Συρία και το Ιράν.
Οι ηγέτες της
πιθανότατα θα καλωσορίσουν μια απελευθέρωση, εφόσον πρόκειται για προσπάθεια
αποδυνάμωσης της Ρωσίας.
Η οικονομία της Σ.
Αραβίας, σε αντίθεση με την ρωσική, μπορεί να αντέξει χαμηλότερες τιμές
πετρελαίου, γιατί οι προϋπολογισμοί της προκύπτουν με βάση χαμηλότερες τιμές,
κι επειδή η χώρα έχει συγκεντρώσει τεράστια χρηματοοικονομικά αποθέματα, που
μπορεί να αξιοποιήσει αν πέσουν οι τιμές. Το πιο πιθανό είναι ότι οι
Σαουδάραβες θα πουν ναι και δεν θα αντιδράσουν, εφόσον οι ΗΠΑ περιορίσουν τον
στόχο μείωσης τιμής στο 10% περίπου και όχι σε 50%.
Χωρίς αμφιβολία, οι
παραγωγοί και οι traders των ΗΠΑ θα συμφωνήσουν.Ορισμένοι θεωρούν ότι η
χαλάρωση της αμερικανικής απαγόρευσης στις εξαγωγές αργού πετρελαίου, θα ήταν
καλύτερη από μια παρέμβαση στο SPR. Όμως η αύξηση στην προσφορά είναι ο μόνος
τρόπος για ουσιώδεις επιδράσεις στις τιμές στις διεθνείς αγορές.
Επιπλέον, τα στρατηγικά
αποθέματα των ΗΠΑ δεν είναι πλέον στρατηγικά, παρά ένα πλεόνασμα κρατικού
ενεργητικού. Αργά ή γρήγορα το πετρέλαιο θα επιστρέψει στην αγορά, όπως τα
αποθέματα όλων των εμπορευμάτων που συγκεντρώνονται για κρίσεις, πωλούνται όταν
δεν είναι πλέον χρειαζούμενα.
Σε αυτή την περίπτωση,
τα στρατηγικά αποθέματα θα μπορούσαν πράγματι να εξυπηρετήσουν τον
στρατηγικό τους στόχο,αν οι πτώσεις τιμών περιορίσουν την ρωσική
επιθετικότητα.
* Ο Philip K Verleger
Jr αποσύρθηκε πρόσφατα από το University of Calgary και είναι σήμερα επικεφαλής
της PKVerleger LLC. Εχει διατελέσει επικεφαλής ενεργειακού γραφείου του
υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ επί κυβέρνησης Carter.
(www.euro2day.gr)