Εριδες προκαλεί η προκαταρκτική συμφωνία του νέου νόμου της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, που απαλλάσσει τις πτήσεις μεγάλων αποστάσεων από
δεσμεύσεις του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων μέχρι το
2020, υποχρεώνοντας την εφαρμογή του συστήματος μόνο την αεροπλοΐα της
Ε.Ε.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η πρόσφατη συμφωνία της
Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων, αποδυναμώνει περαιτέρω τη στάση της
Ε.Ε. στο θέμα, ύστερα από τις τεράστιες διεθνείς πιέσεις και απειλές
περί εμπορικού πολέμου. Οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου, της
Κομισιόν και της Προεδρίας της Ε.Ε. (που εκπροσωπεί τα κράτη-μέλη),
συμφώνησαν ότι η υφιστάμενη αναστολή της νομοθεσίας της Ε.Ε. για τις
διηπειρωτικές πτήσεις θα πρέπει να επεκταθεί.
Η συμφωνία, μεταξύ
της Προεδρίας του Συμβουλίου και των εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου (στις 4 Μαρτίου), σχετικά με το σχέδιο κανονισμού για την
τροποποίηση της οδηγίας (2003/87/ΕΚ) για το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων
εκπομπών ρύπων της Ε.Ε. (ETS) επιτεύχθη ενόψει... της παγκόσμιας
συμφωνίας για την εφαρμογή ενός ενιαίου συστήματος εκπομπών ρύπων στις
διεθνείς αερομεταφορές, που θα τεθεί σε ισχύ από το 2020.
Μάλιστα, όπως τόνισε ο προεδρεύων του Συμβουλίου, Γιάννης Μανιάτης, με
τη συμφωνία αυτή περιορίσθηκε το πεδίο εφαρμογής του συστήματος εμπορίας
μόνο στις πτήσεις που πραγματοποιούνται εντός του Ευρωπαϊκού
Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) μέχρι και το 2016, προκειμένου να διευκολυνθούν
οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για την επίτευξη παγκόσμιας συμφωνίας για
μείωση εκπομπών στον τομέα αυτό, που θα εφαρμοσθεί από το 2020. Ο
αρχικός νόμος, που καλύπτει και τις διηπειρωτικές πτήσεις σε αεροδρόμια
της Ε.Ε., θα εφαρμοστεί εκ νέου, επαναφέροντας τον κίνδυνο νέων απειλών
για εμπορικό πόλεμο. Μάλιστα, όπως μετέδιδαν τα διεθνή πρακτορεία,
διπλωματικές πηγές της Ε.Ε. διατηρώντας την ανωνυμία τους, είπαν ότι η
συμφωνία διατηρεί την αναστολή του νόμου για τις διηπειρωτικές πτήσεις
μέχρι το 2016, εάν δεν υπάρξει μια παγκόσμια συμφωνία για τη μείωση των
εκπομπών των αερομεταφορών.
Παγκόσμιο σύστημα
«Είναι ριψοκίνδυνο να διαλύσουμε αυτό το αποτελεσματικό μέσο
πολιτικής για το κλίμα, έχοντας ως αντάλλαγμα μια αόριστη υπόσχεση για
ένα παγκόσμιο σύστημα στο μακρινό μέλλον», όπως έχει τονίσει η Satu
Hassi, εκπρόσωπος για θέματα κλίματος των Πρασίνων. Όπως προβλέπει η
συμφωνία, αμέσως μετά το 2016, με βάση τα αποτελέσματα της 39ης
ολομέλειας του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), θα
επανεξεταστεί το όλο σύστημα συμπεριλαμβανομένης και της πιθανής
επέκτασης του πεδίου εφαρμογής πέραν του ΕΟΧ, ώστε να γίνουν οι
αναγκαίες προσαρμογές.
Η αεροπλοΐα έχει ισχυρό διεθνή χαρακτήρα
και για τον λόγο αυτό μόνο με την εφαρμογή παγκόσμιας συμφωνίας είναι
δυνατόν να μειωθούν ουσιαστικά οι συνεχώς αυξανόμενες εκπομπές από τον
τομέα μακροπρόθεσμα. Επίσης, με τη συμφωνία αυτή παρέχεται σαφήνεια και
νομική σταθερότητα στις αεροπορικές εταιρείες, αλλά και στις αρμόδιες
αρχές που εφαρμόζουν τη νομοθεσία.
Όπως επισημαίνουν κύκλοι
προσκείμενοι της συμφωνίας, η μη έγκριση της απόφασης αυτής θα είχε ως
αποτέλεσμα να εφαρμοσθεί από τις 30 Απριλίου του 2014 το πλήρες πεδίο
εφαρμογής του συστήματος εμπορίας, στο σύνολο των πτήσεων από και προς
της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που έχει ήδη προκαλέσει πλήθος
προβλημάτων από τρίτες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η συμφωνία θα
πρέπει ακόμη να εγκριθεί επισήμως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του
οποίου η ψηφοφορία στην ολομέλεια αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 3
Απριλίου 2014 και από το Συμβούλιο, το οποίο αναμένεται να λάβει την
απόφασή του μετά την ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο.
Αντιδράσεις για υπέρογκες χρεώσεις
Τον περασμένο Οκτώβριο, η νέα πρόταση της Κομισιόν για επιβολή
χρεώσεων στις εκπομπές άνθρακα της αεροπλοϊας που χρησιμοποιεί τον
Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, είχε δεχθεί τα πυρά των ευρωβουλευτών όλους
του πολιτικού φάσματος. Η Κομισιόν είχε μειώσει το πεδίο εφαρμογής των
προτεινόμενων κανόνων του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ETS)
αποκλείοντας τις εκπομπές πάνω στον διεθνή εναέριο χώρο, ύστερα από τις
συνομιλίες στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας στο
Μόντρεαλ. Μάλιστα, χορήγησε εξαιρέσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες από το
εν λόγω σύστημα, σε περίπτωση που εκπέμπουν λιγότερο από το 1% των
παγκόσμιων εκπομπών από τις αερομεταφορές. Αυτό ωστόσο, θα μπορούσε να
εφαρμοστεί στα 166 από τα 192 μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής
Αεροπορίας.
Τελικά, το κείμενο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής
Αεροπορίας καταρτίστηκε εν μέσω ισχυρών αντιθέσεων από τις ΗΠΑ, τη
Ρωσία και την Κίνα για τους κανόνες της Ε.Ε. Ωστόσο οι ευρωβουλευτές το
επέκριναν ως αδύναμο και ανεπαρκές. Οι Συντηρητικοί ανέφεραν πως η
Κομισιόν έπραξε προσβάλλοντας την ιδέα της αμοιβαίας συναίνεσης και της
πολυμέρειας. Αυτή τη θέση συμμερίζεται και αεροπορική βιομηχανία.
Υψηλοί ρύποι
Σύμφωνα με έρευνες, οι αερομεταφορές, συμβάλλουν σημαντικά στο
φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Θεωρητικά, εάν
κάποιος ταξιδεύει μετ' επιστροφής με αεροπλάνο από το Λονδίνο στη Νέα
Υόρκη συμβάλλει σε εκπομπές καυσαερίων περίπου όσο και ο μέσος κάτοικος
της Ευρώπης για τη θέρμανσή του σε ένα ολόκληρο έτος. Παρά όμως τη
διαπίστωση αυτή, οι αεροπορικές μετακινήσεις δεν έχουν ενταχθεί ακόμα
ολοκληρωμένα στα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και
σε αυτά για τον περιορισμό των ρύπων. Υπολογίζεται ότι οι εκπομπές
αερίων του θερμοκηπίου από τις αεροπορικές πτήσεις αποτελούν στην Ε.Ε.
το 3% του συνόλου, με τη μεγαλύτερη ευθύνη να έχουν οι υπερατλαντικές
και οι διεθνείς πτήσεις γενικότερα. Ο αεροπορικός τομέας δεν
συμπεριλήφθηκε στις ρυθμίσεις του πρωτοκόλλου του Κιότο, παρότι είχε
σημαντική συμμετοχή στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και κυρίως
διαρκώς αυξανόμενο μερίδιο στις μετακινήσεις.
Ο Διεθνής
Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO ? International Civil Aviation
Organization) εκτιμά ότι το 2020 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από
αεροσκάφη θα έχουν αυξηθεί κατά 70% σε σχέση με το 2005, ακόμη και αν
επιτευχθεί μια βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας κατά 2% το έτος.
Μάλιστα, βάσει των σημερινών τάσεων, ο ICAO υπολογίζει ότι μέχρι το 2050
μπορεί να υπάρχει αύξηση των εκπομπών κατά 300-700% επιπλέον (!). Η
Ε.Ε. προσπαθεί να περιορίσει τις εκπομπές αξιοποιώντας το αμφισβητούμενο
εργαλείο των δικαιωμάτων εκπομπών. Δηλαδή, σε κάθε αεροπορική εταιρεία
-ανάλογα με το μεταφορικό έργο που επιτελεί- δίνονται δικαιώματα για τις
ποσότητες που μπορεί να εκπέμπει, ενώ για τις υπόλοιπες πρέπει να
αγοράσει δικαιώματα από το Σύστημα Εμπορίας. Με τον τρόπο αυτό,
υπολογίζεται ότι η κάθε εταιρεία θα υποχρεωθεί να βελτιώσει την
αποδοτικότητα της ενεργειακής της κατανάλωσης, να εξορθολογήσει τα
δρομολόγιά της, γενικότερα να περιορίσει τις εκπομπές της, μπροστά στην
απειλή της υποχρέωσης αγοράς δικαιωμάτων.
Ευρώπη
Τι προβλέπει το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών
Η νέα νομοθεσία υποχρεώνει όλες τις αερογραμμές που χρησιμοποιούν τα
αεροδρόμια της Ε.Ε. να πληρώνουν για τις εκπομπές τους, αγοράζοντας
άδειες από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της Ε.Ε., οδηγώντας σε απειλές
για παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο. Οι ΗΠΑ, η Ινδία και η Κίνα, κατηγόρησαν
την Ε.Ε. ότι παραβιάζει τους κανόνες περί κυριαρχίας και απείλησαν με
αντίποινα. Τελικά η Κομισιόν συμφώνησε να αναστείλει τον νόμο για τις
διηπειρωτικές πτήσεις, αλλά με την προϋπόθεση να υπάρξει εναλλακτική
παγκόσμια συμφωνία. Ο νόμος ίσχυσε μόνο για τις πτήσεις εντός της Ε.Ε. Ο
διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας συμφώνησε τον Οκτώβριο να
προχωρήσει σε ένα παγκόσμιο σχέδιο μείωσης των εκπομπών των αερογραμμών
μέχρι το 2016 και να τεθεί σε ισχύ το 2020.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 15-16/03/2013)