Με την ολική επαναφορά της χώρας στις αγορές κλείνει ένας επώδυνος
κύκλος προσαρμογής, επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά την εμπιστοσύνη που
δείχνουν οι ξένοι επενδυτές ότι η προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας θα
συνεχισθεί και ότι η ανάκαμψη θα είναι βιώσιμη, και διασκεδάζοντας τις
αβεβαιότητες περί ύπαρξης χρηματοδοτικού κενού. Αλλαγή σελίδας για τις
οικονομικό μέλλον της Ελλάδας σηματοδοτεί η πρώτη ομολογιακή έκδοση
πενταετούς διάρκειας που πραγματοποιήθηκε με τεράστια επιτυχία στις 9
και 10 Απριλίου 2014. Η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές μετά από
τέσσερα χρόνια, αποτελεί πραγματικότητα, επιβεβαιώνοντας με τον πιο
αδιαμφισβήτητο τρόπο την επιτυχία του προγράμματος δημοσιονομικής
προσαρμογής και τη διάψευση όλων εκείνων που προέβλεπαν αποτυχία του
προγράμματος και έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.
Το εγχείρημα
εξόδου στις αγορές έρχεται λίγες εβδομάδες μετά την εντυπωσιακή
ανταπόκριση των ξένων επενδυτών στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των
δύο συστημικών τραπεζών (Alpha Bank, Τράπεζα Πειραιώς) στις οποίες οι
συντελεστές κάλυψης ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Ακρως εντυπωσιακή εξέλιξη
είναι το γεγονός ότι το ενδιαφέρον των αγορών δεν επηρεάσθηκε από την
αναβολή ανακοίνωσης του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody's της
αλλαγής της αξιολόγησης της χώρας για την 1η Αυγούστου 2014.
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα αξιολογείται από τη Moody's εννέα βαθμίδες
χαμηλότερα από την επενδυτική κατηγορία, ενώ η S&P και η Fitch την
αξιολογούν με B+, έξι βαθμίδες χαμηλότερα από την επενδυτική κατηγορία.
Η στάση της Moody's θυμίζει το «Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων» του Μεγάλου
Αλεξάνδρου. Απορεί κανείς τι χρήση πλέον μπορεί να έχουν οι δείκτες
πιστοληπτικής ικανότητας όταν οι επενδυτές συνωστίζονται να αγοράσουν το
ομόλογο της Ελληνικής Δημοκρατίας που η Moody's διαβαθμίζει ως Caa3..
To κουπόνι του ελληνικού ομολόγου θα ήταν ακόμη χαμηλότερο εάν η Moody's
είχε αναβαθμίσει την ελληνική οικονομία την περασμένη εβδομάδα, όπως
περίμεναν ευρέως οι αγορές, καθώς είχε ενδεικτικά ανακοινωθεί ότι την 4η
Απριλίου ίσως υπάρξει αλλαγή του αξιόχρεου της χώρας. Για άλλη μια
φορά, οι εκτιμήσεις της Moody's απέτυχαν να αποτρέψουν τους επενδυτές να
τοποθετηθούν σε ελληνικά ομόλογα. Έτσι, σήμερα η Moody's εμφανίζεται να
έπεται απελπιστικά, αντί να ηγείται, των προσδοκιών της αγοράς.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι η συγκυριακή πρόσβαση του Δημοσίου στις αγορές
δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με την ανάκαμψη της οικονομικής
δραστηριότητας. Είναι, βεβαίως, σημαντικό προαπαιτούμενο αλλά ο δρόμος
για την αναπτυξιακή απογείωση της οικονομίας μας είναι ακόμη μακρύς. Δεν
νοείται μακροοικονομική ισορροπία με 27% ανεργία, εκτός εάν θεωρήσουμε
ότι η ανεργία είναι όλη διαρθρωτική. Στην τελευταία αυτή περίπτωση,
όμως, θα έχουμε αποτύχει σαν κοινωνία. Επίσης, δεν θα πρέπει να
συγχέεται με την επαναφορά σε καθεστώς κάλυψης των δημοσιονομικών
ελλειμμάτων μέσω δανεισμού. Απλώς γίνεται μία προσπάθεια αποκατάστασης
της καμπύλης επιτοκίων για διάφορες χρονικές διάρκειες έτσι ώστε να
κτισθεί μία νέα αγορά ελληνικών κρατικών ομολόγων, μετά από την
τραυματική εμπειρία της κρίσης. Αυτό γίνεται έτσι ώστε να υπάρχουν και
επιτόκια αναφοράς για πιθανή πρόσβαση μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων
στις διεθνείς αγορές και, εν γένει, να τιμολογηθούν εκ νέου
χρηματοοικονομικά προϊόντα που ενσωματώνουν ελληνικό κίνδυνο.
Με
τα δίδυμα πλεονάσματα στο πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο και στο
ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, την ανάκτηση της χαμένης διεθνούς
ανταγωνιστικότητας και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την άρση των
συνθηκών προστασίας από τον ανταγωνισμό της επιχειρηματικής
δραστηριότητας, η ελληνική οικονομία εισέρχεται πλέον δυναμικά σε μία
νέα φάση εξωστρεφούς ανάπτυξης. Στη φάση αυτή, η λειτουργία της
οικονομίας δεν θα στηρίζεται στη δημιουργία πλασματικού κύκλου εργασιών
για τις επιχειρήσεις και μη παραγωγικών θέσεων εργασίας στο Δημόσιο,
λόγω ενίσχυσης της ζήτησης μέσω δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Θα ζούμε με
ό,τι παράγουμε και θα προσπαθούμε να μεγιστοποιήσουμε την παραγωγή, και
όχι με τα λεφτά των άλλων μεγιστοποιώντας τη δαπάνη μέσω δανεισμού από
το εξωτερικό. Η ζήτηση στην οικονομία θα προκύπτει από την ανταγωνιστική
παραγωγή και απασχόληση και, ως εκ τούτου, η ανάληψη επιχειρηματικής
δραστηριότητας δεν θα στηρίζεται σε «εύκολα» κέρδη των εσωστρεφών (και
προστατευόμενων στο παρελθόν) κλάδων αλλά στη βάση της σχετικής
κερδοφορίας των εξωστρεφών κλάδων υψηλής παραγωγικότητας.
Η
Ελλάδα θα χρηματοδοτεί τις αυξημένες επενδύσεις της στην εγχώρια
οικονομία από την εγχώρια αποταμίευση του δημόσιου και του ιδιωτικού
τομέα της και όχι με ελλείμματα στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών της
που χρηματοδοτούνταν κατά κύριο λόγο από ξένες αποταμιεύσεις ανελλιπώς
έως το 2009. Η ανάπτυξη και η αύξηση των εγχώριων εισοδημάτων θα
στηρίζεται στην αυξημένη εγχώρια παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών
προϊόντων (αγαθών και υπηρεσιών), τα οποία θα πωλούνται στην εγχώρια
οικονομία και στο εξωτερικό, με πλεονάσματα στο ισοζύγιο αγαθών και
υπηρεσιών της χώρας. Η αύξηση της εγχώριας παραγωγικής δυναμικότητας για
την παραγωγή σε μεγάλο βαθμό διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων θα
πραγματοποιείται με αυξημένες επενδύσεις που συνολικά θα
χρηματοδοτούνται από τις αυξημένες εγχώριες αποταμιεύσεις του δημόσιου
και του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας.
Η αγορά στην οποία
απευθυνόμαστε είναι η παγκόσμια αγορά στην οποία θα μπορούμε να πωλούμε
απεριόριστες ποσότητες προϊόντων, αρκεί να τα παράγουμε σε διεθνώς
ανταγωνιστικό κόστος. Η εποχή που δανειζόμαστε μεγάλες και αυξανόμενες
ποσότητες κεφαλαίων από το εξωτερικό για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε
εγχώρια ζήτηση για προϊόντα που δεν ήταν διεθνώς ανταγωνιστικά θα
πρέπει να θεωρείται οριστικά παρελθόν. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα
είναι μία οικονομία προσανατολισμένη προς τα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά
και υπηρεσίες, που από τη φύση τους για να παραχθούν απαιτούν μεγαλύτερη
οικονομική αποτελεσματικότητα λόγω της έκθεσης των κλάδων αυτών στον
διεθνή ανταγωνισμό. Η έκθεση μίας οικονομίας στον διεθνή ανταγωνισμό
είναι αναγκαία διότι μόνον έτσι μπορούν να ενσωματώνονται και στην
εγχώρια παραγωγική διαδικασία όλες οι νέες τεχνολογίες, καινοτομίες,
τεχνικές διοίκησης κ.λπ. που διαθέτουν οι ξένες επιχειρήσεις με ισχυρή
παρουσία στη διεθνή αγορά. Και αυτό επιτυγχάνεται μέσω του ανταγωνισμού
της εγχώριας παραγωγής για εξαγωγές και υποκατάσταση εισαγωγών με τα
προϊόντα των ξένων εταιρειών. Ο ανταγωνισμός αυτός είναι επιθυμητός
διότι έτσι δημιουργούνται υψηλότερα εισοδήματα και πραγματικές
(παραγωγικές) θέσεις εργασίας σε μονιμότερη βάση.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 11/04/2014)