Πριν από ένδεκα χρόνια, το πρώτο εξάμηνο του 2003, η Ελλάς
είχε και πάλι την προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αριθμούσε τότε 15 κράτη-
μέλη. Στις 14 Απριλίου 2003 συνήλθε έκτακτη σύνοδος κορυφής στην Αθήνα. Και
στην πανηγυρική τελετή στη στοά του Αττάλου, υπεγράφη η συνθήκη προσχωρήσεως
στην Ένωση δέκα νέων κρατών, τα οποία
άρχισαν να συμμετέχουν κανονικά από το επόμενο έτος, το Μάιο του 2004. Στα πλαίσια
της συνόδου εκείνης των Αθηνών, συνεδρίασε στο Ζάππειο και η λεγόμενη Επιτροπή
Συντάγματος, που είχε επιφορτιστεί με την κατάρτιση της συνταγματικής συνθήκης
της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
Η συνταγματική συνθήκη
Ερωτηθείς τότε ο πρόεδρος της Επιτροπής Συντάγματος, πρώην
πρόεδρος της Γαλλίας Βαλερύ Ζίσκαρ ντ’ Εσταίν γιατί δεν εψηφίζετο ταχύτερα ο
καταστατικός χάρτης της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, απήντησε ότι έπρεπε πρώτα να
ολοκληρωθεί η ένταξις των νέων κρατών- μελών. Και τούτο διότι εθεωρήτο πιο
δημοκρατικό να έχουν συμπράξει στην συνταγματική συνθήκη και τα 25 κράτη- μέλη
που θα απήρτιζαν εφεξής την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά να έχουν συμπράξει μόνο τα 15
κράτη- μέλη και να κληθούν να προσχωρήσουν σε αυτή τα 10 νέα κράτη- μέλη κατά
τη στιγμή της εντάξεώς τους. Στην Ευρώπη γεννήθηκε η δημοκρατία, είχε πει
χαρακτηριστικά ο Ζισκάρ ντ’ Εσταίν και εμείς θα προχωρήσουμε με απόλυτα
δημοκρατικό τρόπο, σεβόμενοι τα ίσα δικαιώματα όλων των κρατών- μελών, παλαιών
και νέων.
Την «πολυτέλεια» της αναμονής της υπογραφής της συνταγματικής
συνθήκης μέχρι να ενταχθούν και τα δέκα νέα κράτη- μέλη, της επλήρωσε η
Ευρωπαϊκή ένωση πολύ ακριβά. Διότι εν τω μεταξύ, λόγω και της ενάρξεως των
ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, δημιουργήθηκε και στις χώρες του
Ευρωπαϊκού πυρήνα ένα κλίμα ξενοφοβίας. Και όταν ήλθε η ώρα να κυρωθεί η
Συνθήκη από τα κράτη- μέλη, οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί την απέρριψαν με
δημοψηφίσματα που έγιναν στα μέσα του 2005. Έτσι χάθηκαν άλλα δύο χρόνια, μέχρι
να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωσις ένα είδος καταστατικού χάρτου, με την
Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Λισσαβόνας που υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 2007.
Γεγονός που επέδρασε αρνητικά στην διάρθρωση και την λειτουργία της Ευρωπαϊκής
Ενώσεως.
Μάλιστα το οξύμωρο ήταν ότι για κάποια κράτη- μέλη της
Ευρωπαϊκής Ενώσεως ίσχυε ήδη πλήρης νομισματική ένωσις. Το ευρώ καθιερώθηκε ως
ενιαίο συναλλακτικό νόμισμα την 1η Ιανουαρίου 2002. Συμμετείχαν δε
σε αυτό τα 12 εκ των 15 –τότε- κρατών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Είχαν αρνηθεί να
συμμετάσχουν η Βρετανία, η Δανία και η Σουηδία. Επομένως είχαμε μία οικονομική
–και μελλοντικώς πολιτική- ένωση κρατών, στην οποία υπήρχαν μέλη που εκ
προοιμίου αρνούνταν την πλήρη οικονομική ενοποίηση! Και παράλληλα είχαμε την
καθυστέρηση ψηφίσεως του καταστατικού χάρτου, δηλαδή τη συμφωνία για το πώς και
από ποια όργανα θα ελαμβάνοντο οι αποφάσεις στην Ένωση, διότι θέλαμε στην
συμφωνία να συμπράξουν όχι μόνο τα υφιστάμενα, αλλά και τα μέλλοντα να
ενταχθούν κράτη!
Σοβαρά διλήμματα
Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε έκτοτε, τα προβλήματα διογκώθηκαν.
Το κυριότερο ήταν η μη τήρισις των κριτηρίων του Μάαστριχτ από κράτη που
συμμετείχαν στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), γεγονός που έθεσε σε
κίνδυνο την ίδια την υπόσταση της Ευρωζώνης. Αλλά και σε θεσμικό επίπεδο
υπάρχουν δυσχέρειες. Παρά την ανάδειξη Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με
θητεία 2,5 ετών- αντί της ανα εξάμηνο εναλλαγής του κράτους που προήδρευε- και
την αλλαγή του τρόπου αναδείξεως του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η
διαδικασία επιλογής του παραμένει προβληματική. Διότι δεν διεξάγεται απευθείας
εκλογή αλλά έμμεση. Έτσι, ενώ στις πρόσφατες ευρωεκλογές ήλθε πρώτο το Λαϊκό
Κόμμα, το οποίο είχε ως υποψήφιο για την προεδρία της Κομμισσιόν τον κ.
Γιούνκερ, ο Βρετανός Πρωθυπουργός απείλησε αρχικώς ότι σε περίπτωση επιλογής
του, η Βρετανία θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση!
Με τη χθεσινή και σημερινή σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες,
κλείνει με επιτυχία και η ελληνική προεδρία, ένδεκα χρόνια μετά την προηγούμενη
που είχε σηματοδοτηθεί από την μεγάλη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εν
τούτοις η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρά διλλήματα. Ή θα προχωρήσει
με την περαιτέρω οικονομική και πολιτική
της ενοποίηση με απώτερο σκοπό την ομοσπονδοποίησή της, ώστε να μπορεί να ανταγωνισθεί
επί ίσοις όροις τις άλλες οικονομικές υπερδυνάμεις όπως είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα, ή θα συνεχίσει
να πορεύεται εν μέσω διαρκών αμφισβητήσεων, απειλών και διακρατικών
δολοπλοκιών. Το μέλλον θα δείξει. Πάντως βέβαιο είναι πως τα πράγματα δεν έχουν
κατασταλάξει. Η Ευρώπη βρίσκεται σε σταυροδρόμι.
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")