Ισχυρό χτύπημα για την Σερβία και τις προοπτικές της οικονομίας
της η απόφαση που ανακοίνωσε την περασμένη Δευτέρα από την Άγκυρα ο Πρόεδρος της
Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για ματαίωση του
South
Stream. Ο αγωγός που θα μετέφερε ρωσικό αέριο προς την Δυτική
Ευρώπη διερχόμενος και από το σερβικό έδαφος ανατρέπει την «διμέτωπη»
προσπάθεια του πρωθυπουργού Βούτσιτς για ταυτόχρονη προσέλκυση ρωσικών
επενδύσεων και προώθηση της ένταξης της Σερβίας στην Ε.Ε.
Αντίθετα, η Σερβία φαίνεται να έχει εγκλωβιστεί στον
ανταγωνισμό Δύσης-Ρωσίας στα Βαλκάνια, που αν και υφείρπε μετά την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας,
έχει ξεσπάσει πολύ πιο έντονος μετά την κρίση στην Ουκρανία. Εμπροσθοφυλακή της
προσπάθειας της Μόσχας για αύξηση της επιρροής της στην περιοχή, ο κρατικός
κολοσσός φυσικού αερίου
Gazprom,
απέκτησε το 2008, μέσω θυγατρικής της, τον έλεγχο στην κρατική εταιρεία αερίου της
Σερβίας,
NIS, έναντι
400 εκατ. ευρώ. Ταυτόχρονα
, υπεγράφη διακρατική συμφωνία για την
κατασκευή του σερβικού τμήματος του
South Stream, κόστους
50 δις δολ
.
Μάλιστα, μόλις πριν ενάμιση μήνα, ο Πρόεδρος Πούτιν είχε δηλώσει
σε εφημερίδα του Βελιγραδίου ότι το τμήμα του
South
Stream
που
επρόκειτο να διέλθει από την Σερβία θα έφερνε στην χώρα επενδύσεις ύψους 2,5
δις δολ., καθώς και σημαντικά τέλη διέλευσης φυσικού αερίου. Ωστόσο, η ακύρωση του
πρότζεκτ αφήνει έκθετη την κυβέρνηση Βούτσιτς, που μετά την εκλογή της, το 2013,
είχε στηρίξει τις ελπίδες της και στα ρωσικά κεφάλαια. Παράλληλα
, η αξία του μεριδίου της
Gazprom
στην
NIS ξεπερνά σήμερα τα
630 εκατ
. ευρώ
.
«Η Σερβία επένδυε επί επτά χρόνια στο πρότζεκτ αυτό, αλλά
τώρα πρέπει να πληρώσει το τίμημα της σύγκρουσης των μεγάλων», δήλωσε ο ίδιος ο
Αλεξάνταρ Βούτσιτς στην σερβική τηλεόραση προχθές, Τρίτη, τονίζοντας πως θα
επιδιώξει να συζητήσει το θέμα με τον Ρώσο Πρόεδρο.
Η Ρωσία, η οποία ανακοίνωσε την ματαίωση του αγωγού χωρίς
να ενημερώσει προηγουμένως την Σερβία, έχει προβεί και σε άλλες σημαντικές
επενδύσεις στην χώρα, η οποία θεωρείται ίσως η πιο φιλική προς την Μόσχα σε
ολόκληρη την Ευρώπη εκτός των χωρών της πρώην ΕΣΣΔ. Επιπλέον, οι παράνομοι βομβαρδισμοί
της χώρας από το ΝΑΤΟ το 1999, κατά την κρίση του Κοσόβου, ενίσχυσαν ακόμη πιο
πολύ τους δεσμούς ανάμεσα στο απομονωμένο από τη Δύση Βελιγράδι και την Μόσχα.
Οι κρατικοί ρωσικοί σιδηρόδρομοι έχουν αναλάβει την αποκατάσταση των υποδομών της
Σερβίας έναντι 800 εκατ. δολ., η ιδιωτική πετρελαϊκή
Lukoil
κατέχει
σχεδόν το 80% της
Beopetrol,
της σερβικής πρώην κρατικής εταιρείας λιανική πώλησης βενζίνης. Παράλληλα, το Βελιγράδι
προσβλέπει στην Μόσχα για και τους Ρώσους επενδυτές για την πώληση των 500 περίπου
κρατικών εταιρειών που πρόκειται να ιδιωτικοποιηθούν το 2015.
Οι δεσμοί της Σερβίας με την Μόσχα έχουν προκαλέσει την δυσαρέσκεια
της ΕΕ, ιδιαίτερα από την στιγμή που η κυβέρνηση της χώρας ξεκαθάρισε πως δεν
θα συμμετάσχει στις αντιρρωσικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την έκρηξη της ουκρανικής
κρίσης. Η στάση του Βελιγραδίου υπαγορεύτηκε και εξαιτίας της αντίθεσης των
Βρυξελλών στο πρότζεκτ του
South
Stream.
Πάντως, οι επενδυτικοί δεσμοί της ΕΕ με την Σερβία είναι πολύ
μεγαλύτεροι σε σχέση με αυτούς της Μόσχας με το Βελιγράδι. Το μερίδιο της ΕΕ στις
εμπορικές συναλλαγές της Σερβίας αντιστοιχούν στο 63,2 % του συνόλου, έναντι
μόλις 9,5% της Ρωσίας. Η ιταλική
Fiat
άνοιξε το 2001 ένα μεγάλο εργοστάσιο
στην Σερβία και οι εξαγωγές οχημάτων προς την Δ. Ευρώπη αποτελούν σήμερα το μεγαλύτερο κομμάτι των εξαγωγών της χώρας.
Από την άλλη, βασικές εξαγωγές της Σερβίας προς την Ρωσία είναι τα μήλα και το
νάιλον.
Το στρατηγικό δίλημμα της Σερβίας σήμερα αποτυπώνεται
ανάγλυφα στην δήλωση του Σέρβου Υπουργού Εσωτερικών, Νεμπόισα Στεφάνοβιτς, την
περασμένη Παρασκευή: «Στρατηγικός μας στόχος είναι να γίνουμε μέλος της ΕΕ»,
τόνισε. «Αλλά έχουμε ιστορικούς δεσμούς με την Ρωσία – είμαστε εξαρτημένοι από
την ρωσική ενέργεια, ιδιαίτερα από το αέριο», προσθέτει, αναδεικνύοντας το
αδιέξοδο της Σερβίας, που μόλις τρεις μέρες μετά έμαθε από τους τηλεοπτικούς της
δέκτες την ακύρωση του
South
Stream
…