Όταν το ρούβλι έφτασε κάποια στιγμή να υποχωρεί έως και 9% έναντι του δολαρίου την περασμένη Δευτέρα, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από το ρωσικό χρεοστάσιο του 1998, η διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας (CBR) Ελβίρα Ναμπιούλινα κατηγορήθηκε από ορισμένους βουλευτές στη Δούμα για συνωμοσία κατά της πατρίδας της.
Ο βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Εβγκένι Φιοντόροφ ζήτησε τη διενέργεια ποινικής έρευνας στην CBR για την πτώση του ρουβλίου, χαρακτηρίζοντάς την «εχθρό του λαού». Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο συνάδελφός του από το Κομμουνιστικό Κόμμα Βιάτσελσαβ Τετόκιν είχε χαρακτηρίσει τη Ναμπιούλινα ως την «ακριβότερη γυναίκα στην ιστορία της Ρωσίας», αναφερόμενος στα πάνω από 70 δισ. δολ. που διέθεσε η CBR το τελευταίο διάστημα, προσπαθώντας μάταια να αναχαιτίσει την ταχεία διολίσθηση του ρουβλίου.
Μνήμες του 1998
Οι «κορόνες» αυτές είναι ενδεικτικές της πολεμικής που έχει ξεσπάσει στη Ρωσία για το πώς χειρίζεται η Ναμπιούλινα την πτώση του νομίσματος που απειλεί να μετεξελιχθεί σε συναλλαγματική κρίση και να επαναφέρει μνήμες του 1998 στη Μόσχα: Υπό τη διπλή πίεση των εμπορικών κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας και της «βουτιάς» των τιμών του πετρελαίου, το ρούβλι έχει υποχωρήσει κατά 40% έναντι του δολαρίου από την αρχή του έτους.
Στα τέλη Οκτωβρίου, η Ναμπιούλινα προσπάθησε (και απέτυχε) να στηρίξει το νόμισμα με μια γενναία αύξηση επιτοκίων κατά 150 μονάδες, που οδήγησε το βασικό επιτόκιο του ρουβλίου στο 9,5%. Στις 10 Νοεμβρίου αποφάσισε να «πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα», επιτρέποντας την ελεύθερη διαπραγμάτευση του νομίσματος και απαλλάσσοντας την CBR από την υποχρέωσή της να το διατηρήσει στον προκαθορισμένο διάδρομο διακύμανσης («καίγοντας» συναλλαγματικά διαθέσιμα). Με τον τρόπο αυτό, η Ναμπιούλινα ευελπιστεί να αποθαρρύνει τις κερδοσκοπικές επιθέσεις στο ρούβλι, κάτι που δεν συνέβη.
Το ρούβλι άγγιξε τα 55 ρούβλια/δολάριο (έχοντας ξεκινήσει τη χρονιά στα 32) και ανέκαμψε μόνο μετά από πυροσβεστική παρέμβαση της CBR που παρενέβη δαπανώντας περί τα 800 εκατ. δολάρια, κρίνοντας ότι απειλείται η σταθερότητα του ρωσικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η Ναμπιούλινα πρέπει να είναι έτοιμη να δεχθεί νέα βέλη, καθώς η CBR συνεδριάζει την επόμενη εβδομάδα και κατά πάσα πιθανότητα θα προχωρήσει σε νέα μεγάλη αύξηση επιτοκίων, κίνηση που μπορεί να συμβάλει στη στήριξη του ρουβλίου και την καταπολέμηση του πληθωρισμού, όχι όμως και στις αναπτυξιακές προοπτικές της Ρωσίας που οδεύει το 2015 προς ύφεση, για πρώτη φορά από το 2009.
Ηλεκτρική καρέκλα
Είναι προφανές ότι η μικροκαμωμένη διοπτροφόρος οικονομολόγος κάθεται αυτή τη στιγμή σε μια από τις «ηλεκτρικές καρέκλες» του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος: Η 51χρονη Ναμπιούλινα ανέλαβε το πηδάλιο της CBR τον Ιούνιο του 2013, «προλαβαίνοντας» έτσι να πάρει από την Τζάνετ Γέλεν της Fed τον τίτλο της πρώτης γυναίκας που έγινε κεντρική τραπεζίτης χώρας του G8. Το περιοδικό Forbes την κατέταξε φέτος στην 72η θέση της λίστας με τις ισχυρότερες γυναίκες του κόσμου. Η επιλογή της από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, του οποίου ήταν η κορυφαία οικονομική σύμβουλος και πρόσωπο της απολύτου εμπιστοσύνης του, φέρεται να εξέπληξε ακόμα και την ίδια.
Αν και θεωρείται ικανή τεχνοκράτης που χαίρει της εκτίμησης της ρωσικής επιχειρηματικής ελίτ, πολλοί εξέφρασαν αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορούσε να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας, με δεδομένες τις στενές της σχέσεις με τον Πούτιν. Και πολύ περισσότερο επειδή διαδέχθηκε τον επί 11ετία διοικητή της CBR Σεργκέι Ιγκνάτιεφ, θερμό υπέρμαχο της ανεξαρτησίας της CBR και σφοδρό πολέμιο του πληθωρισμού, ο οποίος είχε συχνές συγκρούσεις με την κυβέρνηση. «Η Ναμπιούλινα δεν φοβάται να αντιταχθεί σε ομάδες οργανωμένων συμφερόντων.
Όμως, βρίσκεται υπερβολικά κοντά στον Πούτιν και δύσκολα θα συγκρουστεί μαζί του», δήλωσε στους Moscow Times γνωστός Ρώσος οικονομολόγος. Αυτό πάντως δεν σημαίνει ότι έχει μόνο φίλους στο Κρεμλίνο: Ο σύμβουλος του Πούτιν Σεργκέι Γκλαζίεφ που κατά τις φήμες έχασε από την Ναμπιούλινα τη μάχη για την ηγεσία της Κεντρικής Τράπεζας έχει ταχθεί επανειλημμένως υπέρ της επιβολής ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίου και το «πάγωμα» των επιτοκίων σε ένα προκαθορισμένο επίπεδο, προτάσεις που απέρριψε η διοικήτρια της CBR.
Αθόρυβη και μεθοδική
Άτομα που έχουν συνεργαστεί μαζί της την περιγράφουν ως «οξυδερκή και μεθοδική», ενώ άλλοι χαρακτηρισμοί που έχουν χρησιμοποιηθεί για τη Ναμπιούλινα είναι «σκληρή, ακριβής και απαιτητική». Σύμφωνα με τον επικεφαλής της VTB, της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της Ρωσίας, Αντρέι Κόστιν, «ως ακαδημαϊκός συνέβαλε στην κατάρτιση του προγράμματος οικονομικών μεταρρυθμίσεων της Ρωσίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ενώ χρημάτισε υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης τη δύσκολη περίοδο 2007-2012 . Διαθέτει εξαίρετη γνώση του ευρύτερου μακροοικονομικού περιβάλλοντος και του κομβικού ρόλου της κεντρικής τράπεζας?».
Παρότι η Ναμπιούλινα βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας (την οποία γενικά αποφεύγει) λόγω της κρίσης του ρουβλίου, στον ενάμιση χρόνο που διοικεί την CBR προχώρησε αθόρυβα σε σημαντικές αλλαγές: Συγκεκριμένα, της πιστώνεται ότι κατέστησε πιο διαφανή τη νομισματική πολιτική εστιάζοντας στο βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησης, ανακοινώνοντας εκ των προτέρων το πρόγραμμα των συνεδριάσεων του Δ.Σ. και κατανέμοντας σαφώς τις αρμοδιότητες μεταξύ των μελών του συμβουλίου.
Σύμφωνα με τους Financial Times, «τέτοιες κινήσεις καθησυχάζουν τους παράγοντες του εξωτερικού ότι, παρά την πολεμοχαρή ρητορική του Κρεμλίνου, οι θεμελιώδεις αρχές της οικονομικής πολιτικής παραμένουν άθικτες?».
Who is who -
Λάτρης του Βερλέν και της όπερας
Η Ελβίρα Ναμπιούλινα γεννήθηκε το 1963 στην Ουφά, την πρωτεύουσα της επαρχίας του Μπασκορτοστάν, στα Ουράλια Ορη. Γόνος οικογένειας Τατάρων, ο πατέρας της ήταν οδηγός λεωφορείου και η μητέρα της υπάλληλος σε βιομηχανία. Βιβλιόφιλη και άριστη στα μαθηματικά ως μαθήτρια, σπούδασε οικονομικά στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας (Λομονόσοφ). Εστίασε στην ιστορία της οικονομικής σκέψης, αποκτώντας πρόσβαση στις απόψεις των οικονομολόγων της Δύσης που δεν ήταν ευρέως διαδεδομένες στην τότε Σοβιετική Ένωση. Ξεκίνησε να εργάζεται το 1991 ως οικονομολόγος στην Ένωση Βιομηχανίας και Επιστήμης της ΕΣΣΔ. Το 1994 μεταπήδησε στο υπουργείο Οικονομίας.
Εγκατέλειψε προσωρινά τον δημόσιο τομέα μετά το χρεοστάσιο του 1998 και βρέθηκε στο Κέντρο Στρατηγικής Ανάπτυξης, το think-tank του στενού συνεργάτη του Πούτιν Χέρμαν Γκρεφ, νυν προέδρου της μεγαλύτερης κρατικής τράπεζας Sberbank. Το 2000, όταν ο Γκρεφ έγινε υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης, η Ναμπιούλινα έγινε υφυπουργός.
Το 2007, ο τότε πρωθυπουργός Πούτιν την διόρισε υπουργό Οικονομίας και όταν επέστρεψε στην προεδρία το 2012, η Ναμπιούλινα τον ακολούθησε στο Κρεμλίνο ως σύμβουλός του επί οικονομικών θεμάτων. Ένα χρόνο αργότερα, ανέλαβε τη διοίκηση της CBR. Είναι παντρεμένη με τον Γιάροσλαβ Κουσμίνοφ, πρύτανη της Σχολής Ανώτερων Οικονομικών της Μόσχας. Λατρεύει την ποίηση, με προτίμηση στον Πολ Βερλέν. Τελευταία έχει αναπτύξει αγάπη για την όπερα, την οποία βρίσκει «χαλαρωτική».
H πρωτιά
Η 51χρονη Ναμπιούλινα ανέλαβε το πηδάλιο της CBR τον Ιούνιο του 2013, «προλαβαίνοντας» έτσι να πάρει από την Τζάνετ Γέλεν της Fed τον τίτλο της πρώτης γυναίκας που έγινε κεντρική τραπεζίτης χώρας του G-8. Το περιοδικό Forbes την κατέταξε φέτος στην 72η θέση της λίστας με τις ισχυρότερες γυναίκες του κόσμου.
Πιστή στον Πούτιν
Αν και θεωρείται ικανή τεχνοκράτης που χαίρει της εκτίμησης της ρωσικής επιχειρηματικής ελίτ, πολλοί εξέφρασαν αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορούσε να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας, με δεδομένες τις στενές της σχέσεις με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
(από την Εφημερίδα: "Ημερησία")