Όπως προκύπτει από μία σειρά δηλώσεων Ρώσων και Τούρκων ιθυνόντων κατά τη
διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων όσο και από τις συναντήσεις τεχνικών
κλιμακίων μεταξύ της Τουρκικής
BOTAS και της Ρωσικής
Gazprom, σε Άγκυρα και Μόσχα αντίστοιχα, οι διαδικασίες για την έναρξη κατασκευής
του πρώτου σκέλους του αγωγού
Turkish
Stream έχουν ήδη δρομολογηθεί. Ο εν
λόγω αγωγός πρόκειται να μεταφέρει σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου από τη
Ρωσία που ήδη καλύπτει το 55% των αναγκών της Τουρκίας σε αέριο,
αντικαθιστώντας στην πράξη τον δυτικό διάδρομο τροφοδοσίας μέσω του υπάρχοντος
Trans
Balkan
Pipeline (
TBP).
O
TBP είναι ο
αγωγός (βλέπε χάρτη) που μεταφέρει Ρωσικό αέριο προς τα Βαλκάνια και μέσω αυτού
τροφοδοτούνται Ρουμανία, Βουλγαρία,
FYROM, Ελλάδα και Τουρκία.
Ως γνωστό η
Gazprom
έχει δηλώσει ότι από το 2019
πρόκειται να σταματήσει την τροφοδοσία του εν λόγω αγωγού μέσω του συστήματος
αγωγών
Brotherhood (Αδελφότητα) μέσω της Ουκρανίας θέλοντας με αυτό τον τρόπο να μειώσει την
εξάρτηση της από την προβληματική και ενοχλητική, για αυτήν, χώρα. Για αυτό το
λόγο εξάλλου επιδιώκει με αμείωτο ενδιαφέρον, παρά τα προβλήματα που έχουν
προκύψει τελευταία, την κατασκευή του αγωγού
Nord
Stream
II στην Βαλτική, που θα όδευε παράλληλα με τον υπάρχοντα και λειτουργούντα
ήδη από το 2011
Nord
Stream, μεταφέροντας Ρωσικό αέριο
απευθείας στη Γερμανία. Ως γνωστό η διοχέτευση επιπλέον ποσοτήτων αερίου μέσω
Βαλτικής και Γερμανίας, προς κάλυψη των αναγκών της Ευρωπαϊκής αγοράς, αποτελεί
μέρος του Ρωσικού σχεδίου για αποδυνάμωση του διαμετακομιστικού ρόλου της
Ουκρανίας. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία και την έκρηξη του
αποσχιστικού κινήματος στην Ανατολική Ουκρανία,
η ενεργειακή αποδέσμευση από την Ουκρανία αποτελεί βασική προτεραιότητα
και διαρκή στόχο για το Κρεμλίνο.
Σε ότι αφορά τον
Turkish
Stream (βλέπε χάρτη) το αρχικό
σχέδιο όπως ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2014 ήταν να αντικαταστήσει τον υπεραγωγό
South
Stream (προτεινόμενης χωρητικότητας
63
BCM), ο οποίος ως γνωστό ματαιώθηκε μετά από τις συντονισμένες ενέργειες των
κυβερνήσεων ΗΠΑ-Βουλγαρίας και την απαιτούμενη προσήλωση του Ευρωιερατείου των
Βρυξελλών, με έναν ίδιας χωρητικότητας αγωγό που θα μετέφερε Ρωσικό αέριο προς
Τουρκία και από εκεί, μέσω Ελλάδος, προς την Ευρώπη. Ωριμότερες σκέψεις
λαμβανόμενης υπ’ όψη και της σθεναρής αντίδρασης των Βρυξελλών αλλά και η
πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα καθ’ όλο το 2015, που δεν επέτρεψε αξιόπιστες συνεννοήσεις
και τους απαραίτητους διπλωματικούς ελιγμούς, υποχρέωσε Ρωσία και Τουρκία να
επιλέξουν μία πλέον “
light” λύση εστιάζοντας στην αρχή στην κατασκευή ενός άξονα (αντί των τεσσάρων
παράλληλων αγωγών) με μεταφορική ικανότητα 15.75 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα στη Τουρκία της 15/7 και την εν
τω μεταξύ επαναπροσέγγιση των δύο κυβερνήσεων, οριστικοποιήθηκε ο σχεδιασμός
του
Turkish
Stream
I, η
κατασκευή του οποίου πρόκειται να ξεκινήσει μέσα στους επόμενους δύο μήνες με
στόχο την ολοκλήρωση και τη λειτουργία του εντός του 2019. Σύμφωνα με τον
σχεδιασμό αυτό ο αγωγός θα διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα (βλέπε χάρτη), θα προσεγγίζει
τα Τουρκικά εδάφη στην περιοχή
Kiyikö
y, δυτικά της Κωνσταντινούπολης, και εν συνεχεία θα οδεύσει προς τα
Ελληνοτουρκικά σύνορα στο σημείο
Ipsalo όπου και προτείνεται, από
Ρωσικής πλευράς, να δημιουργηθεί κόμβος διανομής προς Ελλάδα και Βουλγαρία. Η
δε κατασκευή του
Turkish
Stream προς μεγάλη δυσφορία των
Βρυξελλών, δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει το παραμικρό θεσμικό ή αδειοδοτικό
εμπόδιο από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπή καθότι δεν διέρχεται από εδάφη ή θαλάσσιες
περιοχές που υπόκεινται στο Ευρωπαϊκό
Aquis.
Θα πρέπει τέλος να διευκρινισθεί ότι με την έναρξη λειτουργίας του πρώτου
τμήματος του
Turkish
Stream, σύμφωνα με τον σχεδιασμό της
Gazprom, θα σταματήσει η χρήση του
Trans
Balkan
Pipeline (
TBP) αφού ποσότητες Ρωσικού αερίου 8-14
BCM
που τώρα παραλαμβάνει η
Τουρκία μέσω
TBP θα τις προμηθεύεται μέσω
Turkish
Stream
I. Εκτιμάται
ότι σε πρώτη φάση οι παραλαβές μέσω
TS-
I, προοριζόμενες για την
Τουρκική αγορά, θα περιορισθούν στα 8-10
BCM αφήνοντας περιθώριο για την
τροφοδοσία Ελλάδας- Βουλγαρίας η οποία και λογικά θα σταματήσει στις 31.12.2019
μέσω του
TBP. Αυτό σημαίνει ότι από αρχές του 2020 η τροφοδοσία με Ρωσικό φυσικό αέριο
της Ελλάδας θα γίνεται μέσω Τουρκίας, χρησιμοποιώντας τον
Greek-
Turkish
Interconnector (
IGT),
o
οποίος δεν αξιοποιείται πλήρως
μεταφέροντας σήμερα 0.6-0.7
BCM
κατ’ έτος από
basket
Τουρκικού
αερίου, αφού διαθέτει μία χωρητικότητα άνω των 5.0
BCM.
Έτσι από τις αρχές του 2020 όλα αλλάζουν στην περιφερειακή αγορά ενέργειας
με το κέντρο βάρους να μετατοπίζεται για μία ακόμη φορά στην Τουρκία η οποία
και αναμένεται πλέον να παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εμπορικών
συνθηκών λειτουργίας της αγοράς τόσο στο αέριο όσο και στον ηλεκτρισμό. Εξάλλου
από το 2023 η εγκατεστημένη ισχύς της γείτονος πρόκειται να αυξηθεί κατακόρυφα
με την προσθήκη +9.0
GW
από τους υπό κατασκευή
πυρηνικούς σταθμούς.