Μετά την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ και τη διάλυση του γιουγκοσλαβικού κράτους –εξελίξεις που επέφεραν δραματική πτώση των επενδύσεων στον εν λόγω τομέα - η περιοχή χαρακτηρίζεται πλέον από ενεργειακές υποδομές οι οποίες είναι αναξιόπιστες, αναποτελεσματικές και μη βιώσιμες. Η έκθεση του NNWI καθιστά σαφή την επείγουσα ανάγκη για σημαντικές επενδύσεις σε παραγωγική δυναμικότητα χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όχι μόνο για την προστασία της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού στις επόμενες δεκαετίες, αλλά και για να εκπληρώσουν οι χώρες της ΝΑ Ευρώπης τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη Συμφωνία των Παρισίων (COP21) για το Κλίμα.
Ειδικότερα, η επιταχυνόμενη απομάκρυνση από τον άνθρακα σε συνδυασμό με τη σταθερή αύξηση του ανά μονάδα κόστους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα - σε συνδυασμό με τις προβλεπόμενες διαταραχές στην πλευρά της ζήτησης - θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα διογκούμενο έλλειμμα ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2027 το νωρίτερο. Εάν οι κυβερνήσεις αποτύχουν να επεκτείνουν τη εγκατεστημένη ισχύ στον ηλεκτρισμό στο εγγύς μέλλον, η Νοτιοανατολική Ευρώπη προβλέπεται να καταστεί καθαρός εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας περί το 2030. Μία τέτοια εξέλιξη θα ήταν σε βάρος της περιφερειακής ενεργειακής ασφάλειας, εκθέτοντας τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, όπως τονίζει το New Nuclear Watch Institute (NNWI).
Το Ινστιτούτο αποτελεί τον ερευνητικό βραχίονα του New Nuclear Watch Europe (NNWE), think-tank,με έδρα το Λονδίνο, που εξειδικεύεται στη διεθνή ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας. Ιδρύθηκε στα τέλη του 2014 από τον Βρετανό Tim Yeo, πρώην Πρόεδρο της Επίλεκτης Επιτροπής Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (2010-2015) και Υπουργού Περιβάλλοντος (1993-1994) του Ηνωμένου Βασιλείου.
Γενικότερα, η υστέρηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να επιβραδύνει ή ακόμη και να περιορίσει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής. Μάλιστα, όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση του NNWI, το ενεργειακό πρόβλημα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα μπορούσε πολύ γρήγορα να καταστεί το καθοριστικό πρόβλημα της περιοχής. Μέχρι σήμερα, η πολιτική απάντηση σε αυτό το θέμα – τόσο από πλευράς των κυβερνήσεων των κρατών της ΝΑ Ευρώπης, όσο και από την πλευρά της ΕΕ - ήταν να επιταχύνει τα σχέδια για τη βελτίωση των υποδομών του φυσικού αερίου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, όπως παρατηρεί το Ινστιτούτο, μια τέτοια πορεία δράσης θα επιφέρει την εξάρτηση από μία αγορά που χαρακτηρίζεται από υψηλή συγκεντροποίηση στον τομέα της παραγωγής, κατεύθυνση εκ διαμέτρου αντίθετη ως προς τη δέσμευση της ΕΕ να διαφοροποιήσει τη βάση των προμηθευτών της. Επιπλέον, η κάλυψη του προβλεπόμενου ελλείμματος ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση φυσικού αερίου και μόνο θα είχε ως αποτέλεσμα την εκπομπή επιπλέον 1,3 δισεκατομμυρίων τόννων ισοδύναμου CO2, ένα προφανές περιβαλλοντικό κόστος που συνοδεύεται από μια εξίσου ανεπιθύμητη οικονομική επιβάρυνση, ήτοι 40 δις ευρώ βάσει της πρότασης του Γάλλου Προέδρου Μακρόν για τιμή εκπομπής ρύπων στα 30 ευρώ ανά τόννο.
Οι αντίπαλοι της πυρηνικής ενέργειας υποδεικνύουν ως λύσεις άλλες πηγές ενέργειας χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα. Μολαταύτα, η έκθεση του New Nuclear Watch Institute επισημαίνει ότι, ενώ σίγουρα έχουν να διαδραματίσουν όλο και περισσότερο σημαίνοντα ρόλο στο ενεργειακό ισοζύγιο της ΕΕ, εντούτοις αυτός ο ρόλος δεν θα είναι και ο καθοριστικός ενεργειακός παράγοντας στην περιοχή. Η χρήση της υδροηλεκτρικής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη πλησιάζει τα τεχνικά της όρια, αντιμετωπίζοντας, παράλληλα, τις δικά τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, ενώ η αιολική και η ηλιακή ενέργεια - παρά την τεχνολογική πρόοδο που έχει σημειωθεί- δεν είναι ακόμη σε θέση, ελλείψει προσιτών οικονομικά μέσων μακροχρόνιας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, να παράσχουν οικονομικά αποδοτικά ηλεκτρικά φορτία βάσης.
Ως εκ τούτου, η έκθεση καταλήγει με μια πρόσκληση για επενδύσεις στο δυναμικό της πυρηνικής ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, επισημαίνοντας ότι μόνο με μια σταθερή - πολιτική και οικονομική - δέσμευση στην πυρηνική ενέργεια σήμερα μπορεί να διασφαλιστεί η μελλοντική περιφερειακή ευημερία. Όπως αναφέρει, η ολοκλήρωση του χρονοδιαγράμματος για την κατασκευή ενός νέου πυρηνικού εργοστασίου είναι χρονοβόρα. Ωστόσο, καθώς το προβλεπόμενο έλλειμμα ηλεκτρικής ισχύος στη ΝΑ Ευρώπη αναμένεται να εμφανιστεί σε λιγότερο από μία δεκαετία, το NNWI τονίζει ότι τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να ξεκινήσουν οι σχετικές επενδύσεις.
Ας σημειωθεί ότι στην συζήτηση που ακολούθησε συμμετείχε ενεργά και ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ κ. Κωστής Σταμπολής, ο οποίος αναφέρθηκε στα δεδομένα και στις προβλέψεις του Ινστιτούτου για τις προοπτικές της πυρηνικής ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, όπως αυτές αναλύονται στη μεγάλη μελέτη αναφοράς, "SEE Energy Outlook 2016/17”, που εκδόθηκε πέρυσι.