Μπορείτε να με χαρακτηρίσετε αμφισβητία που πείστηκε. Πριν από τρία χρόνια είχα επισημάνει τις ελλείψεις προηγούμενων μελετών για την κλιματική αλλαγή. Οι μελέτες αυτές, κατά τη γνώμη μου, οδηγούσαν σε αμφισβήτηση το ίδιο το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Πέρυσι, όμως, ύστερα από συντονισμένη κοινή προσπάθεια δώδεκα επιστημόνων, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη μας είναι υπαρκτή και ότι οι προηγούμενες εκτιμήσεις για τον ρυθμό της υπερθέρμανσης αυτής ήταν ορθές. Σήμερα θα προχωρήσω ένα βήμα πιο πέρα, λέγοντας: Ο άνθρωπος ευθύνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου για το φαινόμενο αυτό.
Η ολοκληρωτική μου μεταστροφή -σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα- αποτελεί προϊόν της προσεκτικής και αντικειμενικής μελέτης επιστημονικών δεδομένων. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης αυξήθηκε κατά 2,5 βαθμούς Φαρενάιτ τα τελευταία 250 χρόνια, που περιλαμβάνει αύξηση 1,5 βαθμού τα τελευταία πενήντα χρόνια. Επιπλέον, μπορούμε να συμπεράνουμε με ασφάλεια ότι η αύξηση αυτή οφείλεται στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τον άνθρωπο.
Τα στοιχεία αυτά είναι ισχυρότερα από εκείνα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (IPCC). Στην έκθεσή της για το 2007, η IPCC κατέληγε στο συγκρατημένο συμπέρασμα ότι μόνο η υπερθέρμανση των τελευταίων 50 ετών μπορεί να αποδοθεί στον άνθρωπο. Η υπερθέρμανση προ του 1956, σύμφωνα με την Επιτροπή, θα μπορούσε να οφείλεται σε μεταβολή της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ και για την αύξηση της θερμοκρασίας μετά το 1957 η IPCC έκανε λόγο για πιθανά φυσικά αίτια.
Η επιστημονική μας ομάδα στο Μπέρκλεϊ αξιοποίησε προηγμένες στατιστικές μεθόδους, που επέτρεψαν τον υπολογισμό της γήινης θερμοκρασίας πολύ πιο πίσω στο παρελθόν. Την ίδια ώρα, εξετάσαμε προσεκτικά ζητήματα τα οποία απασχολούν τους αμφισβητίες, όπως την αλλοίωση των τιμών λόγω: της αστικής θερμότητας (εξετάσαμε ξεχωριστά τα στοιχεία από αγροτικές περιοχές), της κακής ποιότητας των σταθμών μέτρησης (αναλύσαμε ξεχωριστά τους «καλούς» και τους «κακούς» σταθμούς) και της παρέμβασης του ανθρώπινου παράγοντα (οι μετρήσεις και η ανάλυση των δεδομένων έγιναν εντελώς αυτόματα).
Πόσο βέβαιοι μπορούμε να είμαστε όταν αποδίδουμε το φαινόμενο αυτό στον άνθρωπο; Η μελέτη μας βασίστηκε σε σαφή, μετρήσιμα στοιχεία και όχι σε μεγάλα, περίπλοκα παγκόσμια κλιματικά πρότυπα, τα τεράστια προγράμματα ηλεκτρονικού υπολογιστή, διαβόητα για τις κρυφές τους παραμέτρους και τις υποκειμενικές υποθέσεις. Τα δικά μας αποτελέσματα βασίστηκαν απλά στην ευθεία αναλογία που παρατηρήθηκε μεταξύ των θερμοκρασιακών καταγραφών και της αύξησης των αερίων του θερμοκηπίου.
Ο επιστήμονας έχει, όμως, καθήκον να είναι καχύποπτος, ενώ συνεχίζω να πιστεύω ότι πολλά φαινόμενα αποδίδονται αδίκως στην κλιματική αλλαγή. Ο τυφώνας Κατρίνα, για παράδειγμα, δεν μπορεί να αποδοθεί στην υπερθέρμανση της Γης. Ο αριθμός των τυφώνων που πλήττουν τις ΗΠΑ έχει μειωθεί αντί να αυξηθεί, όπως συμβαίνει και με τους μεγάλους ανεμοστρόβιλους. Οι πολικές αρκούδες δεν πεθαίνουν από τη συρρίκνωση των πάγων και οι παγετώνες των Ιμαλαΐων δεν θα λιώσουν μέχρι το 2035. Είναι επίσης πολύ πιθανό ότι ο πλανήτης μας σήμερα δεν είναι πιο θερμός από ό,τι πριν από μία χιλιετία, κατά τη διάρκεια της καταγεγραμμένης «Μεσαιωνικής Θερμής Περιόδου». Τέλος, το πρόσφατο κύμα καύσωνα στις ΗΠΑ συνοδεύθηκε από ταυτόχρονη υποχώρηση της θερμοκρασίας σε άλλα μέρη του κόσμου.
Πέντε μελέτες
Η επιστημονική ομάδα μας δημοσίευσε πέντε μελέτες στην ιστοσελίδα BerkeleyEarth.org, οι οποίες καταγράφουν τις θερμοκρασίες στη Γη από το 1753 μέχρι σήμερα. Τέσσερις από τις πέντε επιστημονικές μας δημοσιεύσεις έχουν τεθεί υπόψη της επιστημονικής κοινότητας, ενώ στο Διαδίκτυο δημοσιεύθηκε και η πέμπτη και πιο πρόσφατη, που πραγματεύεται την επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην κλιματική αλλαγή.
Τι θα γίνει, όμως, στο μέλλον; Καθώς οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυξάνονται, η θερμοκρασία θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία. Εκτιμώ ότι ο ρυθμός αυτός θα διατηρηθεί στα παρόντα επίπεδά του (1,5 βαθμοί Φαρενάιτ κάθε 50 χρόνια), χωρίς ωστόσο να έχουμε υπολογίσει την επίπτωση της συνεχιζόμενης κινεζικής βιομηχανικής ανάπτυξης, ικανής να επισπεύσει το φαινόμενο.
* Ο κ. R. Muller είναι καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϊ.
(από την εφημερίδα "Καθημερινή")