Τη μεγάλη σημασία που όλο και πιο
πολύ αποκτά για την γερμανική οικονομία η κινεζική αγορά καταδεικνύει η διήμερη
επίσκεψη που πραγματοποιεί η Άγκελα Μέρκελ στην Κίνα σήμερα και αύριο. Είναι
χαρακτηριστικό ότι την Γερμανίδα καγκελάριο συνοδεύουν επτά υπουργοί και πάνω
από είκοσι κορυφαία στελέχη των μεγαλύτερων γερμανικών εταιρειών, μεταξύ των
οποίων και οι επικεφαλής της Siemens, της Volkswagen, της ΤhyssenKrupp, της
BASF και της SAP AG. Ας σημειωθεί πως πρόκειται για την δεύτερη επίσκεψή της
μέσα στο 2012 και, συνολικά, η έκτη από την έναρξη της θητείας της.
Η επίσκεψη θα μπορούσε να
θεωρηθεί, παράλληλα, και μία προσπάθεια της Γερμανίας να εκμεταλλευθεί ακόμη
περισσότερο το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που διαθέτει έναντι των άλλων χωρών
της ευρωζώνης. Ήδη σχεδόν οι μισές ευρωπαϊκές εξαγωγές προς την Κίνα
προέρχονται από την ισχυρότερη οικονομία της Ε.Ε., ενώ μέσα σε ένα έτος από την
επίσκεψη του Κινέζου πρωθυπουργού Γουέν Τζιαμπάο το 2010 στο Βερολίνο οι
διμερείς εμπορικές συναλλαγές αυξήθηκαν κατά 18,9% φτάνοντας τα 169 δις δολ.
Οι δύο χώρες υπέγραψαν χθες, την
πρώτη ημέρα της διήμερης επίσκεψης της καγκελαρίου, περισσότερες από 10
συμφωνίες, μεταξύ άλλων στους κλάδους της επικοινωνίας, της ενέργειας, της
υγείας και της ναυτιλίας. Λίγο μετά την άφιξη της γερμανικής αντιπροσωπίας στο
Πεκίνο, οι κινεζικές Αρχές ανακοίνωσαν την αγορά 50 αεροσκαφών Airbus, τα οποία
εκτιμάται ότι θα στοιχίσουν 3,5 δισ. δολάρια , ενώ το εργοστάσιο συναρμολόγησης
τους βρίσκεται στην κινεζική πόλη Τιαντζίν, το οποίο επισκέπτεται σήμερα η
Μέρκελ, συνοδευόμενη από τον πρωθυπουργό της Κίνας.
Και μολονότι τα κινεζικά προϊόντα
έχουν ως μεγαλύτερη αγορά προορισμού την ευρωπαϊκή οικονομία, οι χώρες της
Ε.Ε., με προεξάρχουσα την Γερμανία, επιμένουν να ακολουθούν ξεχωριστή εθνική
στρατηγική στις εμπορικές τους σχέσεις με την οικονομία που υπήρξε η πιο
ραγδαία ανερχόμενη του κόσμου τα τελευταία δέκα χρόνια. Μάλιστα, κυβερνητικοί
αξιωματούχοι στο Βερολίνο χαρακτηρίζουν τους εμπορικούς και οικονομικούς
δεσμούς με το Πεκίνο ως μία «ειδική σχέση», όρος που ως τώρα χρησιμοποιείτο
μόνο για στενούς συμμάχους όπως η Ουάσιγκτων ή το Παρίσι. Η σημασία που
αποδίδει η Γερμανία στην παρούσα επίσκεψη Μέρκελ στο Πεκίνο φαίνεται, εξάλλου,
και από το ότι ο όγκος της γερμανικής αντιπροσωπείας μπορεί να συγκριθεί μόνο
με αυτές επίσημων επισκέψεών της στις ΗΠΑ.
«Η Κίνα συναγωνίζεται τις ΗΠΑ
σχετικά με τη θέση της πιο σημαντικής αγοράς εκτός Ε.Ε. για τη Γερμανία»,
υπογραμμίζει ο Hans Heinrich Driftmann, Πρόεδρος της Ένωσης Γερμανικών
Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων. Και μολονότι οι ΗΠΑ και οι άλλες
ευρωπαϊκές οικονομίες παραμένουν ακόμη οι μεγαλύτεροι εξαγωγικοί προορισμοί των
γερμανικών προϊόντων, η κινεζική οικονομία αποτελεί των εμπορικό εταίρο με τον
οποίο οι σχέσεις έχουν αναπτυχθεί με τον μεγαλύτερο ρυθμό τα τελευταία χρόνια.
Από την εποχή της έναρξης της
παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, μάλιστα, το Βερολίνο έχει εναποθέσει ασύγκριτα μεγάλο
μέρος των ελπίδων του για ανάκαμψη στις εξαγωγές προς την Κίνα, οι οποίες έχουν
αυξηθεί κατά 206% στο διάστημα 2005-2011. Τα στοιχεία της γερμανικής κυβέρνησης
αποκαλύπτουν πλήρως την αυξημένη σημασία των σχέσεων αυτών, αν αναλογιστεί
κανείς ότι οι γερμανικές εξαγωγές, το ίδιο διάστημα, προς τις υπόλοιπες
ευρωπαϊκές χώρες αυξήθηκαν μόλις κατά 24% και προς τις ΗΠΑ κατά 6,3%.
Απ’ ότι φαίνεται, η Γερμανία
βιάζεται να κεφαλαιοποιήσει τις σχέσεις αυτές όσο είναι καιρός, καθώς η
παγκόσμια κρίση χτυπά την πόρτα και του «κινέζικου δράκου», ο οποίος θα έχει
εφέτος ρυθμούς ανάπτυξης 8% έναντι 9,2% το 2011. Σημάδια επιβράδυνσης δείχνει
και η γερμανική οικονομία, καθώς η κρίση στην ευρωζώνη βαίνει στον τρίτο χρόνο.
Παρά τα βραχυπρόθεσμα κέρδη που προσπόρισε στο Βερολίνο ο «μονεταριστικός
μερκαντιλισμός» που εφαρμόζει για να προωθήσει τις δικές του εξαγωγές έναντι
των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης, οι ρυθμοί ανάπτυξης της Γερμανίας έφτασαν
μόλις το 0,3% το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Βιασύνη, όμως, για την
πραγματοποίηση της επίσκεψης Μέρκελ στο Βερολίνο επέδειξε και το Πεκίνο – κι ο
λόγος δεν ήταν μόνο η αγωνία της Κίνας για τη μοίρα της ευρωζώνης και τις
επιπτώσεις της κρίσης σε έναν τόσο σημαντικό προορισμό για τις εξαγωγές της από
μία περαιτέρω επιδείνωσή της. «Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους συνέχισε πρόσφατα να
επιδεινώνεται, προκαλώντας μεγάλες ανησυχίες στη διεθνή κοινότητα. Ειλικρινά,
είμαι κι εγώ ανήσυχος», είπε ο κινέζος πρωθυπουργός Γουέν Τζιαμπάο, υποδεχόμενος
χθες στο Πεκίνο την καγκελάριο Μέρκελ.
Όμως, καθώς ο Γουέν Τζιαμπάο, αναμένεται
να αποχωρήσει στις αρχές του 2013, το Πεκίνο, επιθυμούσε τη διεξαγωγή της
συνάντησης πριν την αλλαγή στην ηγεσία της χώρας, ως επίσημο επιστέγασμα των ως
τώρα συναντήσεων του απερχόμενου ηγέτη με την Άγκελα Μέρκελ. Παράλληλα, η
επίσκεψη έδωσε την ευκαιρία στην Γερμανίδα καγκελάριο να συναντηθεί εχθές όχι
μόνο με τον Κινέζο πρόεδρο, Χου Ζιντάο, αλλά και τον νυν αντιπρόεδρο της χώρας
Λι Κεκιάνγκ, ο οποίος προαλείφεται για διάδοχος του Γουέν Τζιαμπάο.
Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι η Κίνα
έχει εκδηλώσει την πρόθεση να συνεισφέρει στα «πακέτα διάσωσης» της ευρωζώνης,
ενώ, όπως προαναφέρθηκε, το Πεκίνο αποδίδει μεγάλη σημασία στις οικονομικές
σχέσεις με το Βερολίνο. Δεν μπορεί, άλλωστε, να παραβλέψει ότι το 2011 οι
κινεζικές εταιρείες ήταν οι μεγαλύτεροι επενδυτές στη Γερμανία, με 158 πρότζεκτ
ή 20% περίπου του συνόλου, σύμφωνα με την αρμόδια κρατική υπηρεσία του
Βερολίνου, ξεπερνώντας για πρώτη φορά τη Γερμανία.
Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι οι
δύο πλευρές δεν έχουν να αντιμετωπίσουν κάποια «σύννεφα» στις σχέσεις τους, τα
οποία η κ. Μέρκελ είχε υπ’ όψιν της πριν προσγειωθεί, χθες, στο Πεκίνο. Κι αυτά
δεν είναι οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που, μάλλον, δεν είναι ψηλά
στην ατζέντα της επίσκεψης, θυσιαζόμενες, προφανώς, στο βωμό της αυξανόμενης
διμερούς οικονομικής αλληλεξάρτησης. Αντίθετα, ένα από τα ακανθώδη ζητήματα των
συνομιλιών είναι τα παράπονα των γερμανικών εταιρειών για προτιμησιακή
μεταχείριση των Κινέζων ανταγωνιστών τους από τις αρχές της χώρας.
Υπενθυμίζεται ότι η Κίνα επιμένει στη διατήρηση της προϋπόθεσης για σύσταση
κοινοπραξίας με Κινέζους για τους ξένους επιχειρηματίες που επιθυμούν να
δραστηριοποιηθούν στο έδαφός της. Οι Γερμανοί επιχειρηματίες, μάλιστα,
κατηγορούν το Πεκίνο ότι δίνει στους Κινέζους ανταγωνιστές προνομιακή πρόσβαση
σε φθηνή κρατική χρηματοδότηση, ενώ οι ξένοι επενδυτές δεν μπορούν να
συμμετάσχουν σε δημόσιους διαγωνισμούς.
Από την πλευρά του, ο Κινέζος
πρέσβης στο Βερολίνο, Shi Mingde, αντικρούει τις γερμανικές αυτές κατηγορίες,
σε προχθεσινή του συνέντευξη στην Handelsblatt, ως «επιχειρήματα για την άσκηση
προστατευτισμού», αρνούμενος, ταυτόχρονα, ότι όλες οι κινεζικές επιχειρήσεις
έχουν κρατική υποστήριξη. Μάλιστα, συμπληρώνει με νόημα ότι «δεν μπορεί να
είναι πάντα πρώτες οι γερμανικές εταιρείες», καλώντας, εμμέσως πλην σαφώς, τους
Γερμανούς επιχειρηματίες να αναγνωρίσουν το πλεονέκτημα που έχει αποκτήσει
διεθνώς η οικονομία της χώρας του – και, κυρίως, να προσαρμοστούν στη νέα
πραγματικότητα που αυτό συνεπάγεται γι’ αυτούς.
Την ίδια στιγμή, περίπου 5.000
γερμανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Κίνα, απασχολώντας 220.000
εργαζομένους, σύμφωνα με το Γερμανικό Εμπορικό Επιμελητήριο της Κίνας. Και
καθώς, τα τρία τέταρτα από αυτές είναι οικογενειακές εταιρείες μεσαίου μεγέθους
– οι γνωστές και ως «Mittelstand» - που αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της
γερμανικής οικονομίας, η απόφαση της Μέρκελ να έχει μαζί της εκπροσώπους των
μεγάλων μόνο εταιρειών της Γερμανίας προκάλεσε αντιδράσεις.
Γενικότερα, οι μεσαίες αυτές
επιχειρήσεις θεωρούν ότι δεν έχουν συχνά την κρατική υποστήριξη που επιθυμούν
όταν δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Και ιδίως στην περίπτωση της Κίνας,
ζητούν περισσότερη στήριξη και πληροφορίες από τις γερμανικές αρχές σε θέματα
κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων των προϊόντων τους, που πέφτουν συχνά
θύματα παράνομης αντιγραφής, λόγω και της ελαστικής κινεζικής νομοθεσίας.
Φυσικά, η επίσκεψη Μέρκελ είχε ως
αντικείμενο και τα θέματα της Συρίας, του Ιράν, της Βόρειας Κορέας, καθώς και
άλλα διεθνή ζητήματα, ωστόσο είναι φανερό πως κύριος άξονας της ατζέντας της
ήταν οι όλο και πιο ισχυροί δεσμοί ανάμεσα στις οικονομίες Γερμανίας και Κίνας,
με τα προβλήματα, αλλά και τις ευκαιρίες που αμοιβαία παρουσιάζουν.