Θεωρείται πλέον δεδομένο ότι οι διασυνδέσεις των νησιών με το εθνικό
σύστημα πρέπει να γίνουν σύντομα αρχίζοντας από τα μεγάλα νησιά. Όπως
είναι φυσικό, αυτές οι διασυνδέσεις και η εκμετάλλευσή τους στα πλαίσια
λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να γίνουν από τον
αρμόδιο Διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς. Οι υψηλές επενδύσεις όμως
ξεπερνούν τις δυνατότητές του, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι η
επένδυση μόνο για τη διασύνδεση της Κρήτης είναι συγκρίσιμη με τη
συνολική περιουσία που διαθέτει σήμερα ο Διαχειριστής για όλο το εθνικό
σύστημα.
Σε όλες τις χώρες της ΕΕ, ακόμη και στις πιο μεγάλες
οικονομίες, τέτοια έργα μεγάλης στρατηγικής σημασίας για το εθνικό και
Ευρωπαϊκό σύστημα γίνονται με κυβερνητική πρωτοβουλία μετά από μελέτες
και οικονομικές αναλύσεις για τα επόμενα σαράντα και πλέον χρόνια. Η
πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την μεθόδευση και εφαρμογή των ΣΔΙΤ στις
διασυνδέσεις είναι βιαστική και πρόωρη, αφού δεν είναι γνωστό το
αντικείμενο γιατί δεν υπάρχουν μελέτες και αναλύσεις, ενώ διάφορες
προσεγγίσεις που έγιναν κατά καιρούς είναι ατελείς με διαφορετικούς
προσανατολισμούς, που δείχνουν και την ελαφρότητα με την οποία
αντιμετωπίζεται αυτό το σοβαρό θέμα στην Ελλάδα. Επιπλέον, μεταξύ των
άλλων το μοντέλο ΣΔΙΤ για τέτοιο εξειδικευμένο αντικείμενο δεν φαίνεται
ότι μπορεί να αποτελέσει ικανή λύση για τον Διαχειριστή (ΑΔΜΗΕ) και τις
χρεώσεις δικτύου, επιδρώντας αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα του
πολύπαθου ηλεκτρικού τομέα. Όπως φαίνεται η πρωτοβουλία της κυβέρνησης
εκδηλώθηκε προς λάθος κατεύθυνση, ενώ πρέπει να στραφεί προς τον
Διαχειριστή του συστήματος για στήριξη και κινητοποίησή του, ο οποίος
έχει την αρμοδιότητα και ικανά στελέχη.
Η υλοποίηση των
υποβρύχιων διασυνδέσεων των νησιών αντιμετωπίζει δύο μεγάλες προκλήσεις,
τεχνικές και οικονομικές. Η σχεδίαση των διασυνδέσεων πρέπει να
στοχεύει στην αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για τις επόμενες
δεκαετίες με την δυναμική εξελίξεων του ηλεκτρικού τομέα και στην
απαγκίστρωση από τους σταθμούς πετρελαίου με τις χρεώσεις ΥΚΩ,
εισάγοντας τις πλέον προηγμένες τεχνολογίες (κυρίως HVDC και VSC για
μεγάλες αποστάσεις), όπου η Ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει ηγετικό ρόλο. Λόγω
του πλήθους των νησιών χρειάζονται ολοκληρωμένες μελέτες για την
διασύνδεσή τους αναζητώντας συνδυασμούς και βέλτιστες λύσεις ενώ η
εφαρμογή μπορεί να γίνεται κατά στάδια για να ακολουθήσει η κατάργηση
των αντίστοιχων τοπικών σταθμών παραγωγής. Η προτεινόμενη διασύνδεση των
Κυκλάδων όμως δεν καταργεί τους σταθμούς στα νησιά που διασυνδέονται
ενώ για τα υπόλοιπα πρέπει να αναζητηθούν άλλες ξεχωριστές λύσεις με
πρόσθετες δαπάνες, κάτι που δεν οδηγεί στην βέλτιστη λύση από τεχνική
και οικονομική άποψη αλλά και λειτουργίας.
Η μελέτη της
διασύνδεσης πρέπει να συνοδεύεται και με μελέτη αξιοποίησης του παλαιού
εξοπλισμού που παύει να λειτουργεί και των πολύ χρήσιμων εγκαταστάσεων
ώστε να προκύψει και η τυχόν αποζημίωση που θα καταβληθεί λόγω
κατάργησης των σταθμών πετρελαίου. Με τις διασυνδέσεις των νησιών πρέπει
να αναμένεται η
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ηλεκτρικού
τομέα εάν διερευνηθεί και αναζητηθεί το κατάλληλο χρηματοδοτικό μοντέλο
ώστε να περιορισθούν οι χρεώσεις χρήσης του δικτύου μεταφοράς που
βαρύνει τους καταναλωτές, μαζί βέβαια με τον μηδενισμό των αντίστοιχων
ΥΚΩ. Σαν παράδειγμα αναφέρεται η περίπτωση της Κρήτης που επιβαρύνει
τον ηλεκτρικό τομέα με το ήμισυ σχεδόν του συνόλου (ΥΚΩ, ετησίως περί τα
700 εκατ. €).
Τόσο οι δαπάνες της επένδυσης για τις
διασυνδέσεις όσο και οι αποζημιώσεις θα επιβαρύνουν τους καταναλωτές
παρατείνοντας ίσως για λίγα χρόνια ακόμη τις χρεώσεις ΥΚΩ μέχρι να
μηδενισθούν. Η υλοποίηση των διασυνδέσεων μπορεί να γίνει με την διάθεση
κονδυλίων από το ΕΣΠΑ ή άλλη εξειδικευμένη οικονομική υποστήριξη της ΕΕ
για το έργο και δανεισμό από τις EBRD, ΕΙΒ ή άλλη πηγή και ενδεχομένως
κατά ένα μέρος από τους προμηθευτές και κατασκευαστές του έργου. Η
αποπληρωμή των δανείων μπορεί να θεωρηθεί εξασφαλισμένη αφού οι
καταναλωτές θα συνεχίσουν να πληρώνουν τις αντίστοιχες χρεώσεις ΥΚΩ
μέχρι την εξόφλησή τους για να μηδενισθούν εν συνεχεία. Με αυτό τον
τρόπο οι απαιτήσεις του Διαχειριστού για χρεώσεις μεταφοράς θα
περιορισθούν στην χρέωση λειτουργίας και συντήρησης της διασύνδεσης,
διατηρώντας τις επιβαρύνσεις σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Για την
υλοποίηση των διασυνδέσεων η κυβερνητική πρωτοβουλία είναι αναγκαία και
για να είναι αποτελεσματική συνιστάται να στηρίξει τον Διαχειριστή ώστε
να αρχίσουν οι μελέτες τόσο για Κρήτη όσο και για το σύνολο των
Κυκλάδων σε πρώτη φάση. Οι μελέτες θα πρέπει να γίνουν από εξειδικευμένο
και έμπειρο σύμβουλο (του εξωτερικού) για να αποφευχθούν τα προβλήματα
και οι καθυστερήσεις που σημειώθηκαν στην διασύνδεση νήσων των Κυκλάδων
με πολύ δυσμενείς συνέπειες. Είναι αναγκαίο επίσης να γίνουν και οι
μελέτες για την αξιοποίηση του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων των
σταθμών παραγωγής στα νησιά για την μετά διασύνδεση εποχή, εκτιμώντας
και τις τυχόν αποζημιώσεις.
Οι υποβρύχιες διασυνδέσεις είναι
αντικείμενο υψηλής τεχνολογίας η οποία συνεχίζει να εξελίσσεται, με την
εγχώρια εμπειρία να είναι περιορισμένη, ενώ η αντιμετώπισή τους πρέπει
να γίνεται με την δέουσα σοβαρότητα. Ακόμη και χώρες με εμπειρίες και
τεχνογνωσία ανατρέχουν στις συμβουλευτικές υπηρεσίες των πλέον ειδικών
αντιλαμβανόμενοι τις υψηλές απαιτήσεις ενός τέτοιου έργου κρίσιμης
υποδομής, υψηλής τεχνολογίας και υψηλού κόστους. Η λειτουργία των
υποβρύχιων διασυνδέσεων εκτός των άλλων θα πρέπει να παρέχει μεγάλη
ευελιξία και αμφίδρομη λειτουργία στην μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας για
την επιτυχή αντιμετώπιση των σημερινών και μελλοντικών αναγκών ενός
ηλεκτρικού συστήματος που βρίσκεται σε μια δυναμική μετασχηματισμού.
Επομένως,
η κυβερνητική πρωτοβουλία πρέπει να στραφεί στη στήριξη του Διαχειριστή
του συστήματος (ΑΔΜΗΕ) για το πρώτο σταθερό βήμα ξεκινώντας από τις
απαραίτητες μελέτες, οι οποίες στην εξέλιξή τους θα αναζητήσουν και θα
προτείνουν τα πλέον κατάλληλα και αποδοτικά σχήματα για την άρτια
υλοποίηση των υποβρύχιων διασυνδέσεων. Είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί
με βεβαιότητα στην επιτυχή υλοποίηση των διασυνδέσεων των νησιών.