«Ενηλικιώνεται» φέτος το Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας «Ενέργεια και Ανάπτυξη»,
που διοργανώνεται αδιαλείπτως από το 1996. Πρόκειται για την πρώτη και
μακροβιότερη εκδήλωση αυτού του βεληνεκούς, καθώς ξεκίνησε το 1996, από το
περιοδικό «Ενέργεια», ενώ από το 2003 τη διοργάνωση συνέχισε το ΙΕΝΕ. Το «Ενέργεια και Ανάπτυξη» έχει συνδεθεί με την πορεία της εγχώριας
αγοράς ενέργειας, παρακολουθώντας την εξέλιξη της, από την εποχή όπου
κυριαρχούσε αποκλειστικά η κρατική φιλοσοφία στη λειτουργία της, στα πρώτα
βήματα της απελευθέρωσης της, έως και σήμερα, που προετοιμάζεται για τη
μετανεωτερική (αν μας επιτρέπεται ο όρος) εποχή της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.
Κι αν η πρώτη διοργάνωση, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1996,
αφουγκραζόταν τις τάσεις της αγοράς που έδειχναν, με βάση τις επιταγές της
Ε.Ε., προς ένα νέο μοντέλο συνύπαρξης δημόσιων και ιδιωτικών εταιριών, η φετινή
18η διοργάνωση βρίσκει την αγορά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Της χάραξης μιας
νέας στρατηγικής από την Ε.Ε. για την ενέργεια και το περιβάλλον, που θα
λαμβάνει υπόψη, υπό καθεστώς ύφεσης των ευρωπαϊκών οικονομιών, την αναθεώρηση
της στήριξης των ΑΠΕ, την ενίσχυση των ενεργειακών κοινών υποδομών, την
επανεξέταση του ρόλου του άνθρακα και την ενεργειακή ασφάλεια μέσω αξιοποίησης
εγχώριων πηγών ενέργειας. Κοινός παρονομαστής αποτελεί η ολοκλήρωση της ενιαίας
εσωτερικής αγοράς, ένας στόχος για τον οποίο αποδίδεται ήδη από τους
ευρωπαϊκούς ενεργειακούς παίκτες σημαντική καθυστέρηση. Οι αλλαγές στην
ενεργειακή ατζέντα και κυρίως η σημασία και οι επιπτώσεις που θα έχουν σε
μακροπρόθεσμη βάση, είτε το θέλουμε, είτε όχι, για την ελληνική ενεργειακή
αγορά, θα βρεθούν στο μικροσκόπιο του φετινού εθνικού συνεδρίου του ΙΕΝΕ, οι
διήμερες εργασίες του οποίου ξεκινούν την ερχόμενη Τρίτη 3 Δεκεμβρίου, με
κεντρικό θέμα, τη βιωσιμότητα και την ασφάλεια του ελληνικού ενεργειακού
συστήματος.
Πίσω, στο μακρινό 1996, η εικόνα της εγχώριας αγοράς χαρακτηριζόταν από την
παρουσία κυρίως κρατικών εταιριών, με ορισμένους μόνον ιδιώτες που
περιορίζονταν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά πάρκα και, ασφαλώς,
ουδένα ανεξάρτητο ηλεκτροπαραγωγό. Η ΔΕΠΑ μόλις είχε αρχίσει να παραλαμβάνει
ποσότητες φυσικού αερίου από την Gazprom, με τη ΔΕΗ να κατέχει το απόλυτο
μονοπώλιο της αγοράς ηλεκτρισμού. Όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ήδη λάβει
απόφαση για τη μετάβαση σε ένα άλλο σύστημα, οπότε με πρωτοβουλία του Κ.
Σταμπολή, ως εκδότη του περιοδικού «Ενέργεια» και μετέπειτα Γενικού Διευθυντή του ΙΕΝΕ, αποφασίζεται να διοργανωθεί το
πρώτο συνέδριο ενέργειας, μέσα από το οποίο θα καταγράφονταν οι διαφαινόμενες
τάσεις. Έμοιαζε τότε ουτοπική η προσπάθεια οργάνωσης ενός εθνικής εμβέλειας συνεδρίου από έναν ανεξάρτητο οργανισμό του ιδιωτικού τομέα, υπό καθεστώς άκρατου κρατισμού, αλλά
αποδείχθηκε σωστή για τη συνέχεια. Στο πρώτο συνέδριο δεν υπήρχε ουδεμία ξένη
εκπροσώπηση, αυτό, ωστόσο, άρχισε να συμβαίνει ανελλιπώς από την επόμενη κιόλας
διοργάνωση. Το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει και η ελληνική αγορά, υπό το
πρίσμα των ευρωπαϊκών οδηγιών, άρχισε να διαφαίνεται από τις επόμενες
διοργανώσεις, ιδιαίτερα από το 1999 και μετά, που συνέπεσαν με τη συγκρότηση
της ΡΑΕ και του τότε ΔΕΣΜΗΕ. Τα συνέδρια του ΙΕΝΕ αποδείχθηκαν κρίσιμο βήμα
ζυμώσεων και διαμόρφωσης προοπτικών από τους τότε παίκτες της αγοράς και τους εκπροσώπους
της Πολιτείας.
Για να περάσουμε στη δεκαετία του 2000, που συμπίπτει με τις προσπάθειες
απελευθέρωσης της ενεργειακής αγοράς, τα αναφυόμενα προβλήματα και τις
στρεβλώσεις, τους διαγκωνισμούς και τους ανταγωνισμούς, τις
αλληλοσυγκρουόμενες, πολλές φορές, πολιτικές, και την αναζήτηση ενός νέου ρόλου
για τον κυρίαρχο παίκτη, τη ΔΕΗ, απέναντι στους ανεξάρτητους παραγωγούς, που ξεκινούσαν
να διεκδικούν το δικό τους μερίδιο παρουσίας. Οι παρεμβάσεις που γινόταν από το
βήμα του σταθερά ετήσιου συνεδρίου ενέργειας του ΙΕΝΕ όλα αυτά τα χρόνια
συνέβαλαν στο να ακουστούν με σαφήνεια οι απόψεις όλων των παικτών της αγοράς
και δη των ανεξάρτητων παραγωγών και να ασκηθεί πίεση προς την πολιτεία για τη
λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων και αποφάσεων. Ένα συνέδριο από όπου πέρασαν όλοι
ανεξαιρέτως οι Υπουργοί Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Υπουργοί Ανάπτυξης στη
συνέχεια και τώρα Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής
Στις πρωτοποριακές πρωτοβουλίες του συνεδρίου καταχωρείται η πρόσκληση σε
όλα τα κόμματα, προκειμένου να ακουστούν οι διαφορετικές πολιτικές απόψεις για
τη διαμόρφωση του μοντέλου της αγοράς. Διαδραμάτισε, επίσης, ουσιαστικό ρόλο
για την ίδρυση του ΣΕΕΣ, ενός φορέα που δεν υφίσταται πλέον και ο οποίος είχε
προλάβει να προτείνει εθνική ενεργειακή στρατηγική, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Αυτό, άλλωστε, αποτελεί και το σταθερό μότο των διοργανώσεων τα τελευταία
χρόνια. Να υπάρξει και να γίνει σεβαστή μια εθνική στρατηγική ενέργειας, που
δεν θα αποκαθηλωθεί από την επόμενη κυβέρνηση και η οποία θα αποτελέσει
μπούσουλα για επενδυτικές πρωτοβουλίες και σχεδιασμούς.
Πέρα από τη συμβολή του στη διαχρονική διαμόρφωση της ενεργειακής αγοράς το
ετήσιο συνέδριο του ΙΕΝΕ μπορεί να λειτουργήσει και ως χρήσιμο εργαλείο για
υποψήφιους μελετητές της. Κι αυτό γιατί από την πρώτη ως την τελευταία
διοργάνωση έχουν εκδοθεί πρακτικά με όλες τις παρουσιάσεις και τις εισηγήσεις
που έγιναν, τα παλαιότερα κε των οποίων είναι διαθέσιμα σε έντυπη μορφή και σε
CD, ενώ τα πιο πρόσφατα διατίθενται
σε μορφή microsite.