Βαριά Άρρωστη η Αγορά Ηλεκτρισμού

Η ηλεκτρική αγορά νοσεί βαριά. Βρίσκεται σε «μονάδα εντατικής θεραπείας», υποστηριζόμενη με σωληνάκια, δηλαδή, διοικητικά ρυθμιζόμενες χρεώσεις, με τον ανταγωνισμό να απουσιάζει πλήρως, τους καταναλωτές να είναι εντελώς ανοχύρωτοι, με καμία δυνατότητα εναλλακτικής επιλογής προμηθευτού και τη βιωσιμότητα της βιομηχανίας να πιέζεται ασφυκτικά εξαιτίας του υψηλού κόστους ενέργειας. Ο Ρυθμιστής έχει περιορισμένη δυνατότητα παρέμβασης, καθώς οι αποφάσεις εξακολουθούν να υποδεικνύονται κεντρικά. Το σκεπτικό πάνω στο οποίο βασίσθηκε η απελευθέρωση της ελληνικής αγοράς, να είναι αυτορυθμιζόμενη, έχει ακυρωθεί εν τοις πράγμασι. Όταν σε όλη την Ευρώπη αναζητούνται νέα μοντέλα αγοράς, τονίσθηκε με έμφαση στο ενεργειακό συνέδριο του ΙΕΝΕ, στην Ελλάδα συζητάμε ατέρμονα για το αν έχουμε αγορά.

Το αδιέξοδο εμφανίζεται πλήρες. Πώς θα καταφέρει η χώρα να συμμετάσχει στη σύζευξη των αγορών, ενόψει target model, όταν δεν έχει επιλύσει χρόνιες στρεβλώσεις; Για παράδειγμα, εάν επιχειρόταν τώρα το market coupling με την Ιταλία, μέσω του υφιστάμενου καλωδίου, και ενδεχομένως ενός δεύτερου, εκτιμάται ότι η ελληνική αγορά θα ανήκε στην πλευρά του μεγάλου χαμένου. Οι λόγοι δεν χρειάζεται να αναλυθούν. Είναι παγκοίνως γνωστοί. Ευτυχώς, που φαίνεται να αργεί η μετάβαση προς το νέο μοντέλο της ευρωπαϊκής αγοράς.

Αυτό ίσως που δεν αντιλαμβάνονται οι κυβερνήσεις σε όλη αυτήν την πορεία της πλασματικής απελευθέρωσης της αγοράς είναι ότι η μονοπωλιακή κατάσταση που εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τη λειτουργία της βλάπτει πρώτα από όλους τη ΔΕΗ. Γιατί στη Δημόσια Επιχείρηση φορτώνονται όλα τα προβλήματα της. Από την μη εξόφληση των τιμολογίων, λόγω της οικονομικής κρίσης, έως και τις επικρίσεις για την όποια απόφαση ή πολιτική της. Για όλα φταίει η ΔΕΗ. Που ήδη άρχισε να πιέζεται κι αυτή με τα δυσμενή αποτελέσματα της. Μια αγορά στην οποία θα είχε γίνει αναλογική κατανομή των φθηνών πρώτων υλών, με την παρουσία ιδιωτών όχι μόνον στην παραγωγή, αλλά και στην προμήθεια, και οι καταναλωτές θα απολάμβαναν φθηνότερα τιμολόγια, γιατί θα μπορούσαν να διαλέξουν από μία γκάμα προμηθευτών και η βιομηχανία θα μπορούσε να διαπραγματευθεί καλύτερα τιμολόγια. Η ύπαρξη ανταγωνισμού σε όλη την κλίμακα της παραγωγής θα είχε αποτέλεσμα να μειωθούν τα κόστη παραγωγής ηλεκτρισμού.

Ιδού ένα παράδειγμα. Το 2009, με την έναρξη της δραστηριοποίησης των ανεξάρτητων παραγωγών, εκτοπίσθηκαν από την αγορά οι δαπανηρές μονάδες πετρελαίου. Σχεδόν μηδενίσθηκε η παραγωγή των 3,5 εκατ. MWh ετησίως, πράγμα που σημαίνει τεράστια εξοικονόμηση της δαπάνης πλέον των 200 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο.

Άλλο παράδειγμα. Η μη ύπαρξη πραγματικού ανεξάρτητου ιδιοκτήτη και διαχειριστή της Μεταφοράς είχε ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση των επενδύσεων στην ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών και κυρίως της διασύνδεσης των νησιών με το ηπειρωτικό Σύστημα. Μόνον τα νησιά κοστίζουν στους Έλληνες καταναλωτές άλλα 700 εκατ. ευρώ ετησίως, τα οποία επιβαρύνονται μέσω των ΥΚΩ. Στην Κρήτη η διαφορά για την ακριβότερη ηλεκτροπαραγωγή από πετρελαϊκές μονάδες σε σχέση με το ηπειρωτικό Σύστημα στοιχίζει 300 εκατ. ευρώ το χρόνο. Μόλις πρόσφατα επαναπροκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για τη διασύνδεση των Κυκλάδων, ενώ με την Κρήτη κανείς δεν γνωρίζει πότε θα γίνει.

Τρίτο παράδειγμα. Οι μεταβατικοί μηχανισμοί και δη η κατάργηση του 10% επί του μεταβλητού κόστους είχε ως αποτέλεσμα να εκτοπισθεί η ιδιωτική παραγωγή, ενώ, αντίθετα, η ΔΕΗ δεν αύξησε την παραγωγή από λιγνιτικές μονάδες, που θεωρούνται φθηνότερες, αύξησε, όμως, την παραγωγή των μονάδων της, του φυσικού αερίου. Τι χρειαζόμαστε τον ανταγωνισμό ; Φτου, πιπέρι στο στόμα.

Δεν θα μιλήσουμε για τη διαμάχη που υποβόσκει μεταξύ του Λειτουργού της Αγοράς με τη ΔΕΗ, τον ΑΔΜΗΕ και το ΔΕΔΔΗΕ για τη μη απόδοση εσόδων που προορίζονται για τον Ειδικό Λογαριασμό των ΑΠΕ. Εδώ συμβαίνει πραγματικά η απόλυτη παράνοια. Κράτος εναντίον κράτους.

Όλα αυτά τα ζητήματα τέθηκαν για άλλη μία φορά στο συνέδριο του ΙΕΝΕ, με μεγάλους απόντες τη ΔΕΗ και τη ΡΑΕ. Θα ήταν χρήσιμο, θεωρούμε, να υπήρχε εκπροσώπηση και από τους δύο για να μπορέσει να γίνει ένας ειλικρινής διάλογος και ενδεχομένως να δρομολογηθούν ορισμένες ενέργειες. Η μη παρουσία τους αντανακλά και τη στάση της πολιτείας για το μέλλον της ηλεκτρικής αγοράς;