Σχόλιο

Οι Καλοί Φίλοι στα Δύσκολα Φαίνονται

Οι Καλοί Φίλοι στα Δύσκολα Φαίνονται

Την περίοδο του πρώτου Πολέμου στον Περσικό, σε τρέιλερ εκπομπής του CNN ακουγόταν το εξής ανατριχιαστικά κυνικό: «Ζούμε σε ένα κόσμο όπου αλλοτινοί φίλοι γίνονται εχθροί και ορκισμένοι εχθροί γίνονται φίλοι». Ενδιαφέρουσα πρόταση τω όντι, αν και όχι ολότελα αληθινή. Σε τούτο τον κόσμο, λοιπόν, όπου έρχονται διαρκώς τα πάνω-κάτω, υπάρχει μια «φιλία», που παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου: της Αγγλίας με την Τουρκία. Δεν χρειάζεται καν να ανατρέξουμε στο μακρινό παρελθόν, όταν οι δύο «φίλοι» απολάμβαναν την παντοδυναμία τους, ως αυτοκρατορίες. Ακόμη και την περίοδο που, κατά πώς τα έφερε έτσι η ειμαρμένη και πολέμησαν αναμεταξύ τους, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, για τα μάτια της Μέσης Ανατολής, ετούτη η «φιλία», βάσταξε. Πες πως ήταν ένα ατυχές περιστατικό «ενδοοικογενειακής βίας», που έληξε δίχως άλλα παρατράγουδα.

Η Κρίση των Υδρογονανθράκων

Η Κρίση των Υδρογονανθράκων

Από τη στιγμή που άρχισε η διαδικασία εκμεταλλεύσεως υδρογονανθράκων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της ελευθέρας Κύπρου, ήταν απολύτως βέβαιο ότι θα υπήρχε αντίδραση εντονότατη της Αγκυρας. Οι τρεις διαδοχικοί πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας που προώθησαν την πολιτική αυτή –Τάσσος Παπαδόπουλος, Δημήτρης Χριστόφιας και Νίκος Αναστασιάδης– είχαν απόλυτη συνείδηση αυτού του ενδεχομένου. Είναι ευφυείς οι Kύπριοι ηγέτες αλλά και ριψοκίνδυνοι, με συντηρητικότερο εξ όλων τον Γλαύκο Κληρίδη, αλλά όχι αρκετά ώστε να αποτρέψει την αγορά των ρωσικών πυραύλων εδάφους-αέρος S-300, που μετεγκαταστάθηκαν εντέλει στην Ελλάδα. Ανήσυχοι εκ φύσεως και δραστήριοι, εκπονούν σχέδια μεγάλης πνοής και υψηλής στρατηγικής, αρχής γενομένης από τον εθνεγέρτη Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, με όχι πάντα ευεργετικές συνέπειες.

Οι Βρώμικοι Βαλκάνιοι

Οι Βρώμικοι Βαλκάνιοι

Μόλυνση της ατμόσφαιρας, υψηλό κόστος υγειονομικής περίθαλψης, θανάτους και άλλες πληγές του Φαραώ είναι το τίμημα που καταβάλει η Εσπερία επειδή βαστά ακόμη στον κόρφο της την ΝΑ Ευρώπη –aka Βαλκάνια. Εάν δεν το γνωρίζατε, σας πληροφορούμε μετά βαθείας θλίψεως, πως η περιοχή που αποτελεί μόνιμα το παραπαίδι ακριβοθώρητων υψηλών προστατών (;) από την Δυτική Ευρώπη, είναι μια χαίνουσα περιβαλλοντική πληγή, όπως τεκμαίρεται από τα στοιχεία πλειάδας διεθνών οργανισμών. Ουδείς αμφισβητεί τα δεδομένα που αναφέρονται σε δεκαέξη παλαιές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με χρήση άνθρακα στην βαλκανική. 

Η Διαθεσιμότητα Μεταλλικών Πρώτων Υλών, Κλειδί για τη Μετάβαση σε Περιβάλλον Μηδενικών Ρύπων

Η Διαθεσιμότητα Μεταλλικών Πρώτων Υλών, Κλειδί για τη Μετάβαση σε Περιβάλλον Μηδενικών Ρύπων

Η ανακοίνωση της Διεθνούς Τράπεζας (World Bank) την εβδομάδα που πέρασε για την δημιουργία ενός ειδικού fund για την "έξυπνη κλιματικά μετάλλευση" ( climate smart mining) ήρθε να υπενθυμίσει τις σοβαρές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο πλανήτης, καθώς κυβερνήσεις και εταιρείες θα εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ενεργειακή μετάβαση και την επίτευξη ενός περιβάλλοντος μηδενικών ρύπων. Αν και το μέγεθος του fund δε θεωρείται μεγάλο, αφού σε πρώτη φάση αυτό περιορίζεται στα $50 εκατ. για επενδύσεις μέσα στην επόμενη πενταετία, εν τούτοις η πρωτοβουλία αυτή έχει ενδιαφέρον, καθότι υποστηρίζεται οικονομικά από τη γερμανική κυβέρνηση, αλλά και από μερικούς από τους μεγαλύτερους διεθνώς μεταλλευτικούς ομίλους, όπως τους Rio Tinto και Anglo American.

Η «Μεγάλη»…Γκρέτα

Η «Μεγάλη»…Γκρέτα

Παρ΄εκτός και αν είναι παιδί-θαύμα και απέκτησε πρόωρα ενσυναίσθηση του Σύμπαντος κόσμου, η Γκρέτα Τούνμπεργκ θα έπρεπε να εκλαμβάνεται από τους συνετούς, αλλά ουχί μονολιθικούς, ως άλλη μια περίπτωση «τεχνητού» φαινομένου με άδηλους σκοπούς και στόχους. Διότι πώς αλλιώς να εξηγηθεί η κοινωνική αναστάτωση, τα διθυραμβικά σχόλια και οι υποκλίσεις μεγαλοσχημόνων, στην περιβαλλοντική αυθεντία ενός ατελούς –εκ φύσεως- οργανισμού, όπως είναι κατά κανόνα, ένα παιδί στα 16 του; Στο στόχαστρο της έφηβης από την Σουηδία βρίσκονται οι κακόβουλες αστοχίες (;) ενός συστήματος εξουσίας που “αγνοεί ηθελημένα”, τον κίνδυνο αφανισμού του πλανήτη, εξαιτίας της Αλλαγής του Κλίματος.

Το Ακριβό Πετρέλαιο

Το Ακριβό Πετρέλαιο

Είναι γεγονός ότι η απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τράμπ να μην ανανεώσει τις εξαιρέσεις (wavers) οκτώ χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, από το καθεστώς κυρώσεων κατά των πετρελαϊκών εξαγωγών του Ιράν επέδρασε άμεσα και αρνητικά για τους καταναλωτές, αυξάνοντας τις διεθνείς τιμές κατά $2,5 το βαρέλι μέσα σε διάστημα λιγότερο της μιας ώρας (22/4). Έτσι, η τιμή του Brent, του διεθνούς benchmark, έφθασε στα $74,5 το βαρέλι, το οποίο αντιστοιχεί σε μία αύξηση 35% από τις αρχές του έτους. Δηλαδή το πετρέλαιο εκινείτο ήδη σε αρκετά υψηλά επίπεδα και η απόφαση της αμερικανικής κυβερνήσεως ήρθε για να πιέσει τις τιμές ακόμα υψηλότερα, κοινώς να ρίξει λάδι στην φωτιά! Οι τιμές του αργού κινούνται σήμερα στην περιοχή των $70 με $75 το βαρέλι, έχοντας ανακάμψει σημαντικά από τα χαμηλά τις περιόδου 2015-2017, όπου το βαρέλι είχε κάνει βουτιά στα $40, αλλά και από το 4ο τρίμηνο του 2018 όταν οι τιμές βρέθηκαν και πάλι στα τάρταρα των $50. Όπως έχουμε εξηγήσει επανειλημμένα μέσα από τις στήλες του energia.gr, οι τιμές σήμερα έχουν ανακάμψει και κινούνται σε υψηλότερα επίπεδα ως αποτέλεσμα των νέων συνθηκών προσφοράς και ζήτησης που έχουν διαμορφωθεί στη διεθνή αγορά, με την παγκόσμια προμήθεια να είναι ελλειμματική κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως έναντι ισχυρής ζήτησης, η οποία σύντομα, εντός του έτους, θα φθάσει τα 100 εκατ. βαρέλια την ημέρα, επίπεδο που αποτελεί και ιστορικό υψηλό. Τα αίτια για την ελλειμματική προσφορά ευρίσκονται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα πλειάδα μεγάλων παραγωγών (λχ Βενεζουέλα, Λιβύη, Νιγηρία, Βόρειος Θάλασσα, Κασπία κλπ).

Μερικές Αβολες Αλήθειες για τις Επενδύσεις

Μερικές Αβολες Αλήθειες για τις Επενδύσεις

Ποιος δεν θέλει περισσότερες επενδύσεις; Η εύκολη απάντηση είναι: Ολοι τις θέλουν. Κι όμως, παρά τη γενική συμφωνία για περισσότερες επενδύσεις, αυτές υποχωρούν. Τα τελευταία στοιχεία για το 2018 δείχνουν «οπισθοδρόμηση επενδυτικής δραστηριότητας», όπως εύστοχα αναφέρει πρόσφατη έκθεση του ΣΕΒ. Οι επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνονται και αποτελούν το 11,1% του ΑΕΠ το 2018 έναντι 12,9% που ήταν το 2017. Κι αυτό, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κατά μέσον όρο, οι επενδύσεις αποτελούν το 20,5% του (ευρωπαϊκού) ΑΕΠ. Η επιτάχυνση των επενδύσεων δεν είναι άλλο ένα «οικονομικό» θέμα. Είναι προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν ευρύτερα προβλήματα όπως το δημογραφικό, η φυγή νέων επιστημόνων, η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και η εξυγίανση των τραπεζών. Γι’ αυτό είναι κρίσιμης σημασίας να αυξηθούν δραστικά οι επενδύσεις. Αλλά επίσης χρήσιμο είναι να μην αποφεύγει κανείς μερικές άβολες αλήθειες.

Τα Βαλκάνια και η Παραπαίουσα Ευρώπη

Τα Βαλκάνια και η Παραπαίουσα Ευρώπη

Η δημόσια συζήτηση στη Γαλλία ενόψει των ευρωεκλογών, από τη βαλκανική οπτική, παρουσιάζει απελπιστική εικόνα. Οι υποψήφιοι, εκφράζοντας προφανώς την κοινή γνώμη, αρνούνται συλλήβδην τη διεύρυνση στα «Δυτικά Βαλκάνια» – ακόμη και για την παραδοσιακά φίλη Σερβία, η ένταξη παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες. Ως προς την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, δεν τίθεται καν θέμα: δεν έχει θέση στην Ευρώπη, ούτε τώρα ούτε ποτέ. Η στάση αυτή απέναντι στο αναβιώσαν «Ανατολικόν Ζήτημα» εξηγείται. Ανάμεσα στη Σύνοδο Κορυφής στη Θεσσαλονίκη (2003) και σήμερα, έχουν παρεμβληθεί κρίσεις και απογοητεύσεις. Τότε, η μαζική είσοδος των τέως κομμουνιστικών χωρών (2004, 2007) έμοιαζε να προοιωνίζεται και τον «εξευρωπαϊσμό» των Βαλκανίων, ενδεχομένως και της Τουρκίας.

To «Αγκάθι» που Έπρεπε να Ξεριζωθεί

To «Αγκάθι» που Έπρεπε να Ξεριζωθεί

Ως «Έντιμος συμβιβασμός», «Αξιόπιστη Συμφωνία» και ως «Αγκάθι που έπρεπε να ξεριζωθεί», χαιρετίστηκε, ή χαρακτηρίστηκε,  στις αρχές Απριλίου, η υπογραφή της σύμβασης τριετούς διάρκειας μεταξύ της ΔΕΗ με της ΒΙΟΧΑΛΚΟ, για την προμήθεια της δεύτερης με ρεύμα. Στην Ελλάδα όπου συμβιβασμός και συναίνεση είναι έννοιες…βδελυρές, τα βήματα που οδήγησαν σε συμπορεία τα συμφέροντα δύο εκ των κορυφαίων επιχειρήσεων της χώρας, θα πρέπει να αποτελέσουν μνημείο για τις επερχόμενες γενεές! Ακούγεται,  υπερβολικό κάτι τέτοιο, αλλά, αλλά αν προσμετρήσουμε τις παραμέτρους που καθορίζουν την ελληνική πραγματικότητα, ίσως και να μην μοιάζει τόσο ακραίο, καθώς η μεν ΔΕΗ επιθυμούσε την υπογραφή ετήσιας σύμβασης με τη βιομηχανία, η δε ΒΙΟΧΑΛΚΟ πίεζε για την τριετή διάρκειά της.

Στη Σκιά των Μεγάλων Δυνάμεων

Στη Σκιά των Μεγάλων Δυνάμεων

Υπάρχουν χώρες του δυτικού συστήματος που ευρίσκονται στο στόχαστρο των ισχυρών εταίρων τους λόγω «απροσαρμόστου» συμπεριφοράς. Η Ουγγαρία, η Πολωνία και εν γένει τα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης εντάσσονται στην κατηγορία αυτή, και φυσικά η Ελλάς σε πλείστες όσες περιπτώσεις, κατά το παρελθόν. Καμία όμως χώρα δεν υφίσταται για τόσο μεγάλο διάστημα συντονισμένη κριτική και ευρεία αντιπάθεια όσο η Τουρκία σήμερα – ο άλλοτε κατ’ εξοχήν πυλώνας σταθερότητος της Δύσεως στον χώρο της Εγγύς Ανατολής. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι γεωπολιτικοί σχεδιασμοί μιας συμμαχίας συγκρούονται με τα εθνικά συμφέροντα κάποιου εκ των μελών της. Ούτε είναι άμοιρη της καταστάσεως η συμπεριφορά του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Το Δήθεν Ναυάγιο της Ιδιωτικοποίησης των ΕΛΠΕ

Το Δήθεν Ναυάγιο της Ιδιωτικοποίησης των ΕΛΠΕ

Όταν η 3η Απριλίου, που ήταν η τελευταία προθεσμία, ήλθε και παρήλθε χωρίς την κατάθεση δεσμευτικών προσφορών από τα δύο προεπιλεγέντα επιχειρηματικά σχήματα για την ιδιωτικοποίηση των ΕΛΠΕ, σύσσωμος ο Τύπος έκανε λόγο για "ναυάγιο" της όλης προσπάθειας πώλησης του 50,1% του Ομίλου που ήτο και ο αρχικός στόχος. Εάν εξετάσουμε το θέμα από την πλευρά του ΤΑΙΠΕΔ, που ήτο και ο επισπεύδων οργανισμός, τότε η μη προσέλευση των ενδιαφερομένων και η μη κατάθεση προσφορών αποτελεί πράγματι οπισθοδρόμηση και η λέξη ναυάγιο αρμόζει λόγω των υψηλών προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί, αλλά και του μεγάλου προβλήματος που δημιουργεί στο ευρύτερο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων του ΤΑΙΠΕΔ, ιδιαίτερα εάν λάβουμε υπόψη την υψηλή κεφαλαιοποίηση του Ομίλου που σήμερα υπολογίζεται στα €2,6 δισ. Εάν όμως εξετάσουμε το όλο θέμα σφαιρικά και το τοποθετήσουμε στις σωστές του διαστάσεις, θα δούμε ότι η μη πώληση του 50,1% της επιχείρησης στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία όχι μόνο δεν αποτελεί πρόβλημα ή "ναυάγιο", όπως το έχει θεωρήσει η πλειοψηφία των δημοσιογράφων και αναλυτών, αλλά ίσως να είναι θεόσταλτη και, όπως θα έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, "από μηχανής θεός". Και εξηγούμεθα: μπορεί, πράγματι, η απροθυμία των υποψηφίων επενδυτών (οι γνωστοί εμπορικοί ενεργειακοί οίκοι Glencore και Vitol) να τίναξε στον αέρα το πρόγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ -λόγω της εμβληματικής μορφής των ΕΛΠΕ και του αναμενόμενου υψηλού τιμήματος- και να τραυμάτισε λίγο το επενδυτικό αφήγημα που πολύ έντεχνα καλλιεργεί ο ΣΥΡΙΖΑ το τελευταίο διάστημα, θα πρέπει όμως να δούμε τι πραγματικά έχασε (εάν έχασε) και τι κέρδισε η ίδια η κυβέρνηση από την υποτιθέμενη "αναποδιά".

Τα Διλήμματα του Ερντογάν

Τα Διλήμματα του Ερντογάν

Η Τουρκία μπαίνει σε βαθιά κρίση. Το πού θα βρίσκεται σε λίγους μήνες κανείς δεν μπορεί να το απαντήσει. Και αυτό γιατί δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μεγάλο σχέδιο. Και ό,τι υπάρχει βρίσκεται στο μυαλό ενός και μόνον ανθρώπου, ο οποίος έχει ως στόχο να παραμείνει στην εξουσία, ο ίδιος και η οικογένειά του στη συνέχεια. Επ’ άπειρον. Τα καλύτερα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μυαλά συμφωνούν, όμως, πως ο πρόεδρος Ερντογάν θα βρεθεί αντιμέτωπος με δύο μεγάλες κρίσεις έως το φθινόπωρο. Η πρώτη θα είναι οικονομική. Ο ιδιωτικός τομέας χρωστάει αυτή τη στιγμή περί τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρέους είναι σε ξένο συνάλλαγμα και περίπου το μισό πρέπει να πληρωθεί έως το τέλος του καλοκαιριού. Οι περισσότεροι αναλυτές που ασχολούνται με την Τουρκία θεωρούν ότι είτε θα χρειασθεί να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και να πάρει ένα δάνειο της τάξεως των 150 δισεκατομμυρίων είτε να ακολουθήσει τον δρόμο της Βενεζουέλας.

Ανατολική Μεσόγειος: Συνέργειες και Στρατηγικά Διλήμματα

Ανατολική Μεσόγειος: Συνέργειες και Στρατηγικά Διλήμματα

Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι καταιγιστικές. Με άξονα την ενέργεια αλλά και ζητήματα ασφάλειας, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ (και Αίγυπτος) συμπράττουν, με αμερικανική υποστήριξη. Ασφαλώς, η επιδείνωση των σχέσεων των δύο τελευταίων με την Τουρκία όπως και η στροφή της Αγκυρας στην Ανατολή – που έχει θορυβήσει τον δυτικό παράγοντα – έχουν αναπόδραστα επιδράσει στη διαμόρφωση ενός νέου περιφερειακού τοπίου. Επιπρόσθετα, η Ουάσιγκτον αναβαθμίζει την εμπλοκή της στην περιοχή. Και αυτό για τους ακόλουθους λόγους: την επανάκαμψη της Ρωσίας στην περιοχή μέσω Συρίας, τη δραστηριοποίηση και οικονομική διείσδυση της Κίνας, την ενεργοποίηση της Γαλλίας που πέραν των ιστορικών της συμφερόντων έχει εσχάτως και ενεργειακά, τον κίνδυνο απώλειας της Τουρκίας και την ενδεχόμενη αναθεώρηση της πολιτικής έναντί της, την ύπαρξη εύθραυστων καθεστώτων γεωπολιτικού ενδιαφέροντος (π.χ. Λιβύη, Συρία, Λίβανος) αλλά και ζητήματα τρομοκρατίας.

Ακύρωση πτήσης

Ακύρωση πτήσης

Δεν ξέρω εάν έχει ακυρωθεί ποτέ κάποια σας πτήση για λόγους ανωτέρας βίας. Εάν όχι, σάς διαβεβαιώνω πως η εμπειρία ισοδυναμεί με μικρό θάνατο. Τι και αν οι μετεωρολόγοι είχαν εγκαίρως προειδοποιήσει σχετικά με το κύμα κακοκαιρίας; Οι διακόσιοι και πλέον νοματαίοι, οι οποίοι συνωστιζόμασταν στο αεροδρόμιο της ωραιότατης βορειοελλαδίτικης πόλης, πιστεύαμε -το έβλεπες στα μάτια όλων- πως τελικά θα πετούσαμε κόντρα στους θυελλώδεις ανέμους. Πόσω δε μάλλον που οι αποσκευές μας παραλαμβάνονταν, ζυγίζονταν, περνούσαν από τον έλεγχο. Η από μεγαφώνου αναγγελία της ματαίωσης προς στιγμήν μάς παρέλυσε - μείναμε να χάσκουμε με τους καφέδες στο χέρι, "τί θα κάνουμε τώρα;" να αναρωτιόμαστε. Οι υπάλληλοι μάς κοιτούσαν με τον συγκρατημένο οίκτο των γιατρών απέναντι στους συγγενείς τού μακαρίτη.

Ο Τραμπ, ο Ερντογάν και Εμείς

Ο Τραμπ, ο Ερντογάν και Εμείς

Εχουν οι πάντες εξοικειωθεί με την αντιπαράθεση των Ευρωπαίων ηγετών και του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Υπάρχουν οι υπερβασίες του κ. Ερντογάν, σε πλείστα θέματα, που αντιστρατεύονται τις «ευρωπαϊκές αρχές». Αλλά και η εγγενής άρνηση των ισχυρών κρατών να ενσωματώσουν την Τουρκία στο ευρωπαϊκό σύστημα. Οι σχέσεις όμως του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Τούρκο ομόλογό του παρέμεναν μάλλον λειτουργικές, παρά τις σοβαρότατες διμερείς διαφορές – όπως η έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν και η περιστασιακή πλην όμως ανορθόδοξη προσέγγιση της Αγκυρας με τη Μόσχα. Εδώ και λίγες ημέρες, όμως, η σύγκρουση προσέλαβε προσωπικό χαρακτήρα. Ο κ. Τραμπ είναι ένας ανατρεπτικός και ριζοσπάστης πολιτικός. Είχαμε χρόνια να δούμε αυτό το είδος στην πολιτική σκηνή της Δύσεως. Αλλά το σύστημα των προκατόχων του –προέδρων Μπιλ Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα– μάλλον εξήντλησε τη δυναμική του. Κεφαλαιώδους σημασίας ήταν η ήττα που υπέστη το παραδοσιακό αμερικανικό κατεστημένο με την απαλλαγή του Αμερικανού προέδρου από την κατηγορία συμπράξεώς του με τη Μόσχα στις εκλογές του 2016. Τώρα ο κ. Τραμπ, εποχούμενος δρεπανηφόρου, κινείται εναντίον των εσωτερικών του αντιπάλων και των πολιτικών συμμάχων τους στη Δύση.

Αθήνα, Ακυβέρνητη Πολιτεία

Αθήνα, Ακυβέρνητη Πολιτεία

Ενόψει των δημοτικών εκλογών έχει ξαναρχίσει η συζήτηση για την Αθήνα. Παρεμβαίνουν, εκτός από τους υποψηφίους, οι θεωρούμενοι καθ’ ύλην αρμόδιοι, δηλαδή οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι. Πριν αναζητηθούν τεχνικές λύσεις, τίθεται ένα θεμελιακό ερώτημα: Τι εκφράζει, τι μπορεί να εκφράσει, τι θέλουμε να εκφράσει η Αθήνα; Η συζήτηση αυτή έχει σταματήσει – σε αντίθεση με τη Θεσσαλονίκη, όπου το πολιτικό και το συμβολικό στοιχείο, με θαρραλέα δημοτική πρωτοβουλία, προηγούνται και καθοδηγούν την τεχνοκρατική παρέμβαση. Ανεξάρτητα από αντιρρήσεις και διαφωνίες, ουδείς αμφισβητεί ότι η κοινωνία και η οικονομία της Θεσσαλονίκης έχουν αφυπνιστεί επειδή ανασύρθηκαν από τη συλλογική αμνησία τα όσα αφορούν την ιστορική πορεία και τη γεωγραφική της θέση. Υπάρχει αντίστοιχη προοπτική για την Αθήνα; Το ερώτημα είναι σε ποιες συμβολικές μπορεί να στηριχτεί η ανανέωση της πρωτεύουσας· ποιες θεματικές μπορούν να καθορίσουν τις κατευθύνσεις για αστικές αναπλάσεις, τον χαρακτήρα για νέες αρχιτεκτονικές δημιουργίες, τον προσανατολισμό για πολεοδομικούς άξονες και τις προτεραιότητες για κοινωνικές παρεμβάσεις. Πώς, δηλαδή, η πόλη δεν θα πορεύεται ακυβέρνητη, έρμαιο των όποιων ρευμάτων.